W zaproponowanej koncepcji opisu składni języka polskiego Andrzej Otfinowski przyjął założenie, że o jednym i tym samym zdarzeniu można mówić za pomocą różnych struktur składniowych (co nie oznacza pełnej ekwiwalencji semantycznej pomiędzy ich realizacjami). Wszystkie wykładniki tego samego zdarzenia (tej samej struktury predykatowo-argumentowej), pozostające względem siebie w stosunku proporcjonalności, tworzą paradygmat syntaktyczny (zdanie bazowe i jego transformy), np. Jan obszywał rękaw. / Rękaw był obszywany przez Jana. / Obszywanie rękawa przez Jana. Stosunki formalnogramatyczne pomiędzy członami tego paradygmatu da się opisywać za pomocą reguł transformacyjnych. Za bazę transformacyjną A. Otfinowski uznał zdanie oznajmujące w stronie czynnej z orzeczeniem syntetycznym: niedokonanym w czasie teraźniejszym lub dokonanym w czasie przeszłym. (Por. Z zagadnień... 1982, s. 5–6)

Badacz ten stworzył oryginalną koncepcję dwóch typów struktur zdaniowych: elementarnych (ESZ) i złożonych (ZSZ), skupiając swoją uwagę przy opisie tych ostatnich na elementarnych strukturach zdaniowych prymarnie matrycowych prymarnych (ESZmp) jako składnikach struktur wyjściowych ZSZ (zob. Z zagadnień... 1986, s. 10–13). Za podstawowe zadania opisu składni uznał on wydzielenie zbioru elementarnych struktur zdaniowych, wyróżnienie typów paradygmatów syntaktycznych tych zdań oraz sposobów łączenia elementarnych struktur zdaniowych w struktury złożone (por. Z zagadnień... 1982, s. 7). 

Elementarna struktura zdaniowa jest realizacją semantycznej struktury jednopredykatowej. Ośrodkiem ESZ jest orzeczenie strukturalno-semantyczne (syntetyczne – Os lub analityczne – Oa), które otwiera pozycje dla wykładników argumentów implikowanych przez wyrażany w tym orzeczeniu predykat, np. Ala ← prasuje → sukienkę. / Ojciec ← jest chory. / Rzucił okiem → na list., oraz dla komponentów czasu i miejsca. Struktura zdaniowa nie jest elementarna, jeśli zawiera wykładniki innego predykatu niż ten, którego wykładnikiem jest Os lub odpowiednia część Oa. (Por. Z zagadnień... 1982, s. 8–9 i 11)

Za złożoną A. Otfinowski uznał strukturę zdaniową z co najmniej jednym orzeczeniem strukturalno-semantycznym, która wyraża przynajmniej dwie struktury predykatowo-argumentowe, np. Jan czyta gazetę, Ala prasuje sukienkę. / Po przyjściu do domu odpoczął chwilę. ZSZ da się ująć jako wynik transformacji zbiorczej dokonanej przynajmniej na dwu elementarnych strukturach zdaniowych (Przyszedł do domu. Odpoczął chwilę. → Po przyjściu do domu odpoczął chwilę.). Te wyjściowe ESZ mogą być samodzielne (ich realizacje są samodzielnymi zdaniami pojedynczymi) lub niesamodzielne (ich realizacje występują prymarnie jako człony struktur złożonych). ESZ niesamodzielne, które występują jako człony konstytutywne ZSZ, A. Otfinowski nazwał ESZ prymarnie matrycowymi (ESZm), np. Ala dowiedziała się w zdaniach: Ala dowiedziała się, że ojciec przyjechał. / Ala dowiedziała się o przyjeździe ojca. (zdanie Ala dowiedziała się nie może funkcjonować jako samodzielne zdanie pojedyncze). Złożone struktury zdaniowe różnią się od siebie m.in. obecnością lub brakiem w nich elementarnych struktur zdaniowych prymarnie matrycowych prymarnych (ESZmp). (Por. Z zagadnień... 1986, s. 7–10).

Twórca koncepcji ESZ i ZSZ wprowadził też do językoznawstwa polskiego szerokie rozumienie orzeczeń analitycznych (Oa), proponując m.in. swoją teorię czasowników operatorowych (zob. artykuł Czasowniki operatorowe). Operatorowymi A. Otfinowski nazwał czasowniki funkcjonujące w Oa, w których wykładnik predykatu semantycznego jest oddzielnym wyrazem, np. jest chory (czasownik operatorowy jest), dokonał kradzieży (czasownik operatorowy dokonał). Czasowniki te formalnie konstytuują orzeczenia analityczne, łącząc się z wykładnikami predykatów semantycznych (jak chory czy kradzież), same nie pełniąc funkcji predykatywnej. Mogą wszakże wyrażać treści redundantne w stosunku do treści wykładników predykatów, np. zadaje cios (zadaje = jest agensem). Czasowniki operatorowe współtworzą zarówno Oa prymarne (niepochodne), np. jest wojna, jak i Oa sekundarne, tj. będące wynikiem transformacji orzeczeń syntetycznych, np. (ktoś) wręcza → są wręczane (przez kogoś). Część niepredykatowa Oa może być rozbudowana, np. bierze udział w bójce (tu: bierze udział), jest w stanie zdenerwowania (tu: jest w stanie). Odpowiednie elementy rozbudowujące część niepredykatową Oa mogą być również wykładnikami treści redundantnych w stosunku do treści wykładników predykatu, por. stał się ofiarą napaści (ofiara = patiens). Takie analityczne człony Oa mogą powstawać w wyniku transformowania Oa z syntetycznym członem niepredykatowym, np. (ktoś) dokonał kradzieży → została dokonana kradzież (przez kogoś).

Praktycznie zasady teorii składniowej Andrzeja Otfinowskiego stosowali najpierw w pracach dyplomowych jego magistranci, a spośród nich – późniejsi doktoranci: Andrzej Dyszak i Iwona Benenowska, a także Renata Suchenek (magistrantka A. Otfinowskiego, potem doktorantka A. Dyszaka), opierając następnie na niej swoje rozprawy naukowe.

Zob. też:
T. Nowak, Przegląd badań z zakresu semantyki językoznawczej prowadzonych w Polsce po 1989, "Język Polski" XCV, z. 1–2, Kraków 2015, s. 14 przypis 5., s. 18 (+ Bibliografia)