Zbiory uniwersyteckiej placówki powiększyły się o niemiecki atlas szkolny z początku XX w.
Atlas opracowany przez Carla Dierckego (1842-1913) – niemieckiego kartografa i pedagoga, przekazała Małgorzata Jagieniak. Na 32 kartach rozmieszczono niemal 60 kolorowych map Europy i świata. Podręcznik nie ma stron tytułowych, ani okładki, jednak wstępne badania pozwalają z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że to Atlas für Berliner Schulen [tłum. Atlas dla szkół berlińskich], opublikowany ok. 1913 – 1914 r. w Brunszwiku przez wydawnictwo Georga Westermanna. Pierwsza edycja ukazała się w 1883. Od tego czasu atlas doczekał się ponad 180 wznowień (ostatnie w 2008 r.). Co ciekawe, w 1890 r. wydawca w trosce o wygodę uczniów, zdecydował dopasować jego rozmiar do uczniowskich teczek – pierwotną kwadratową formę, zastąpiono węższą – zbliżoną do formatu A4.
Przekazany egzemplarz należy do wydań specjalnych, tzw. edycji regionalnych, które wzbogacano planem stolicy danego regionu Cesarstwa Niemieckiego oraz szczegółowymi mapami poszczególnych krajów związkowych. Cechą charakterystyczną wydawnictwa są dokładne mapy stolicy Drugiej Rzeszy, w tym rozkładany plan Berlina. Mapy polityczne dotyczą stanu z ok. 1911 – 1914 r. Był to burzliwy czas wojen i konfliktów, a te największe cywilizacja miała jeszcze przed sobą. Dynamiczna sytuacja na świecie u progu I wojny światowej znalazła swoje odzwierciedlenie również w korekcie do mapy Półwyspu Bałkańskiego dołączonej do atlasu Dierckego. Wydawca zadbał o to, by uczniowie znali przebieg nowych granic po zakończonych właśnie wojnach bałkańskich. Aczkolwiek sam plan Berlina nie był już wówczas aktualny – okazały Dworzec Hohenzollernów, oddany do użytku w 1910 r., jest na mapie jedynie pustym kwadratem z napisem „projektowany dworzec”. Mapy były gruntownie studiowane przez uczniów, świadczą o tym liczne podkreślenia, a także – jak to często bywa w szkolnych podręcznikach – wpisy na marginesach, nie koniecznie związane z geografią. Atlas należał do Norberta Miszkowicza mechanika Dywizjonu 315 lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych i fotografa amatora, który po wojnie zamieszkał w Bydgoszczy. Nie jest jedynym skarbem odkrytym przez Panią Małgorzatę Jagieniak w rodzinnym archiwum. Zachowały się bowiem również negatywy zdjęć Norberta Miszkowicza z czasów II wojny światowej oraz kadry z powojennej Bydgoszczy, które swego czasu można było podziwiać na wystawie zorganizowanej w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy. Czas wyraźnie odcisnął swoje piętno na „naszym” Atlasie dla szkół berlińskich. Pożółkłe karty, poszarpane brzegi i ten specyficzny zapach dziejów zaklętych w stronicach sprzed ponad 100 lat. Dziś trudno sobie wyobrazić, że kiedyś czysty i pachnący drukiem leżał na szkolnej ławce, zachęcając soczystymi kolorami do podróży – chociażby tych palcem po mapie. Jak wiele nowych państw miało pojawić się jeszcze na kartach, ile na nie powrócić – tego nawet najlepszy nauczyciel geografii nie mógł przewidzieć. Atlas trafi do zbiorów specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej, tam odsyłamy wszystkich zainteresowanych.
Opracowała: dr Aleksandra S. Jankowska
