Kolekcję blisko 200 upominków z ponad 100 krajów świata zawdzięczamy Ministerstwu Spraw Zagranicznych, które w latach 2009 – 2016 systematycznie przesyłało do Muzeum pamiątki przywożone przez dyplomatów z podróży służbowych.
Wymiana upominków to punkt obowiązkowy programu każdej zagranicznej wizyty. Dary mają świadczyć o serdeczności wzajemnych kontaktów oraz szacunku. W świecie dyplomacji nie ma miejsca na przypadek i spontaniczne decyzje, dlatego upominek musi być starannie przemyślany. Koncepcja i charakter daru są przedmiotem obustronnych ustaleń podczas przygotowywania wizyty. Prezent nie może onieśmielać kosztownością, ani też stanowić banalny suwenir dostępny w sklepie z pamiątkami. Chętnie wybiera się upominki związane z lokalnym rzemiosłem artystycznym, folklorem, historią oraz kulturą rodzimego kraju. Niekiedy celuje się w zainteresowania osoby obdarowywanej (np. premier RP – Józef Oleksy podczas wizyty w Hiszpanii przekazał swojemu odpowiednikowi w Madrycie – Felipe Gonzalesowi, znanemu z zamiłowania do drzewek bonsai, okazy skarłowaconych drzewek brzozy i wierzby).
Dość częstą praktyką jest wręczanie daru o charakterze publicznym. Wówczas dyplomata staje się jedynie pośrednikiem, na którego rękach składa się dobro narodowe. Tak czynili przywódcy zachodnioeuropejscy przekazujący w latach siedemdziesiątych polonica do odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie. Para żubrów przekazana Prezydentowi Francji przez Lecha Wałęsę podczas wizyty w Paryżu w 1991 roku, nie trafiła do prywatnego ogrodu Françoisa Mitterranda, a stała się dobrem narodowym i wstępem do odbudowy populacji tych pięknych zwierząt we Francji.
Kolekcję „Upominki w świecie dyplomacji” tworzą eksponaty wykonane w różnych technikach i stylach. Oleje, rysunki, grafika, fotografie, rzeźby, mozaiki, motywy wyszywane, haftowane, odlewane. Często wytwarzane przez lokalnych twórców, w warsztatach rękodzielniczych. Przedmioty unikatowe, charakterystyczne dla wąskich grup etnicznych. Wiele z nich figuruje na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO (np. mongolski instrument – morin chuur, czy petrykiwskie malarstwo artystyczne). Eksponaty ze złota, srebra, drewna, kamienia, bursztynu, masy perłowej, porcelany, kryształu, ceramiki … Kolekcja atrakcyjna, ale i wymagająca.
Na wystawie prezentujemy jedynie 90 obiektów – niewielki wycinek tego zachwycającego i niezwykle intrygującego w swej heterogeniczności zbioru, są to m.in.: srebrny zegar zodiakalny z Izraela, kamienna mozaika z Palestyny, misternie haftowany krajobraz Diamentowych Gór z Korei Północnej, obraz ze szkła i bursztynu z Obwodu Kaliningradzkiego, tradycyjna szata mieszkańca Mauretanii, azerski dywan, reprezentacyjny strój z Uzbekistanu, kopia hełmu samurajskiego z Japonii, i wiele, wiele innych … Ileż opowieści zaklętych jest w tej kolekcji, a przecież nie wszystkie jeszcze poznaliśmy!?
Opracowała: dr Aleksandra S. Jankowska
