I. Artykuły / The Articles

Halina Bartwicka

Mамино сокровище, папина гордость (к вопросу об эмоциональности речи родителей)

[O emocjonalności języka rodziców]

Język rodziców to pewna odmiana języka familijnego, zapewniająca szczególny rodzaj komunikacji werbalnej, jaką stanowi intymna więź rodziców i dziecka. Obiektem obserwacji w niniejszym artykule czynię język rodziców przede wszystkim w kontaktach z dziećmi w okresie niemowlęcym i przedszkolnym. Jego słownictwo zawiera bogaty zestaw środków ekspresywnych (systemowych i okazjonalnych) pełniących głównie funkcję fatyczną, czyli realizujących obcowanie dla samego obcowania. Jest to język o charakterze bardzo indywidualnym, w dużej mierze związany ze strategią bezwarunkowej miłości do dziecka i tworzenia atmosfery ciepła i poczucia bezpieczeństwa.

About the emotionality of parents’ language

Parents’ language is a variety of family language providing some special kind of verbal communication which reflects an intimate bond between parents and a child. The object of observation in the article is parents’ lan-guage used mainly for communication with children in their infancy and preschool period. It contains a rich set of expressive means (systemic and occasional) fulfilling mainly phatic function, i.e. realizing communication for the sake of communication itself. It is a very individual kind of language, to a large extend determined by the strategy of unconditioned love for a child and creating atmosphere of warmth and the feeling of security.

Izabela Bawej

Pisemna forma komunikacji językowej w procesie nauki języka obcego

Artykuł poświęcony jest wybranym aspektom sprawności pisania w języku obcym. Każdy, kto uczy się języka obcego, powinien opanować praktyczne umiejętności stosowania języka nie tylko w formie ustnej, ale również pisemnej, tak by mógł skutecznie uczestniczyć w interkulturowych kontaktach z przedstawicielami innych narodów. Pomimo nieustannego rozwoju elektronicznych środków przekazu każdy wykształcony człowiek powinien umieć posługiwać się językiem pisanym nie tylko w języku ojczystym, ale również w języku obcym, bo nadal większość informacji przekazuje się i utrwala za pomocą pisma. Dzięki biegłemu opanowaniu umiejętności pisania w języku obcym można przekazywać w tym języku określone informacje, by osiągnąć zamierzony cel, gromadzić, porządkować i utrwalać w nim zdobywaną wiedzę o nabywanym języku i wiedzę o świecie. Pisanie jest kompleksową kompetencją, wymagającą wykształcenia u uczącego się szeregu składowych umiejętności językowych oraz posiadania wiedzy ogólnej dotyczącej m.in. realiów kulturo- i krajoznawczych obowiązujących w kraju, którego językiem się pisze. Jest to szczególnie trudne w języku obcym, gdyż rzeczywistość, o której się pisze, trzeba ująć z perspektywy ludzi mówiących tym językiem, zwracając uwagę na różnice w postrzeganiu przez nich otaczającego świata.

Written form of language communication in process of teaching of foreign language

The paper presents an analysis of the essence and functions of writing skill in foreign language teaching. Special attention has been paid to the problem of how reality is reflected in the foreign language and how to express it correct in written language. Writing skill enables the foreign language learner to show in a given language his views, opinions, ideas, emotions etc. and to show a certain fragment of the foreign reality. Owing to foreign written language, the learner can give information, amass, sort out and fix in the memory his knowledge of for-eign language and his knowledge of the world in foreign language. In conclusion it is contended that nowadays foreign language teaching without the use of writing skill is not possible.

Anna Bączkowska

„Corporate Governance” w polskiej, europejskiej i angielskiej spółce handlowej: porównanie systemów prawnych i kwestii terminologicznych w przekładzie polsko-angielskim Kodeksu Spółek Handlowych

Artykuł omawia problem niekonsekwencji terminologicznej występujący w tłumaczeniu tekstów prawnych na przykładzie Kodeksu Spółek Handlowych oraz jego dwóch przekładów na język angielski (wydawnictwo C. H. Beck i Zakamycze). Autorka artykułu koncentruje się na analizie znaczeń konceptualno-semantycznych czterech pojęć (zarząd spółki, zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, oraz komisja rewizyjna) wykorzystując teorię i metodologię językoznawstwa kognitywnego. Za podstawowe źródło niekonsekwencji w przekładzie uznano przede wszystkim istnienie odmiennych systemów prawnych dotyczących funkcjonowania spółek handlowych, które obowiązują w Polsce (dualistyczny), w Wielkiej Brytanii (monistyczny) oraz w prawie spółek europejskich (monistyczny lub dualistyczny). Drugą przyczyną różnic w przekładzie tekstów prawnych jest brak usystematyzowanej terminologii w tej dziedzinie i – w konsekwencji – posługiwanie się przez tłumaczy tzw. ‘quasi terminami’ (por. Lukszyn i Zmarzer 2001).

“Corporate Governance” in the Polish, European and English commercial company: a comparison of legal aspects and terminological inconsistencies in the English translation of the Polish Commercial Com-panies Code

The structure of corporate governance depends on the legal system in which it functions. Three legal systems have been briefly presented in the present paper. While in Poland companies exemplify the two-tier system, one-tier system is typical of the English common law. The European public limited-liability company (Societas Eu-ropaea) in turn can adopt either the two-tier or the one-tier system. In order to provide efficient translation for the target reader of legal texts, such as e.g. Kodeks Spółek Handlowych (The Polish Commercial Companies Code) it is necessary that the translator be aware of certain legal concepts which characterize the workings of companies in different countries. Apart from some knowledge of different legal systems, however, a pressing problem a translator must face seems to be lack of terminological equivalents (i.e. fixed terms) in legal English // Polish. As a consequence, a translator must rely on his intuition when choosing between what Lukszyn and Zmarzer (2001) call ‘quasi terms’ rather than on fixed terminological directives. This terminological multiplicity gives rise to inconsistency in translations of Polish Codes available on the market. Thus, the modest aim of this paper has also been to analyse the quasi terms used in KSH by two publishing houses (C. H. Beck and Zakamycze) in line with the theoretical and methodological framework of cognitive linguistics (Langacker 1987) and to propose some solutions to terminological issues of legal English occurring in KSH in connection with the structure of corporate governance, in particular the translation of zarząd spółki (management board), zgromadzenie wspólników (gen-eral meeting/assembly), rada nadzorcza (supervisory board), and komisja rewizyjna (audit committee).

Iwona Benenowska

Żródło dźwięku(-ów) jako składnikowa funkcja argumentu w zdarzeniach jednoargumentowych wyrażanych przez elementarne struktury zdaniowe z niektórymi orzeczeniami syntetycznymi

Tekst jest poświęcony wybranym czasownikom, które nazywają zjawiska akustyczne. Na tle dotychczasowych badań zostaje przedstawiona grupa orzeczeń syntetycznych, które konstytuują elementarne struktury zdaniowe z jednym argumentem przedmiotowym w złożonej funkcji patiensa i źródła dźwięku. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części: w pierwszej odniesiono się do tekstów poświęconych semantyce i składni czasowników percepcji zmysłowej, w szczególności percepcji słuchowej; w drugiej – przeanalizowano grupę wybranych orzeczeń ze względu na ich strukturę i znaczenie, w kolejnej – podjęto próbę uchwycenia zależności między nimi i scharakteryzowania predykatów pod względem specyfiki dźwięku(-ów), obiektów i procesów, którym ulega patiens.

A source of a sound as a constituent o fan argument in one-argument events expressed by Elementary Sentence Structures with some synthetic predicates

The aim of the paper is to present Elementary Sentence Structures with selected synthetic predicates expressing acoustic phenomena. These events may be expressed by a formula: X (material object) undergoing a certain process is emitting – has emitted a sound”. The discussed predicates have been selected from Uniwersalny słownik języka polskiego (Universal Dictionary of the Polish Language) and supplemented with information and examples from other Polish dictionaries. The predicates have been discussed in two basic groups: according to the type of the represented structure and the characteristic of the set of arguments. The selected predicates form structures with one argument in the constituent function of a patient (Pa) and the source of a sound (Źrdźw).

Edward Breza

Współczesne polskie imiona, kontynuujące staropolskie dwuczłonowe imiona osobowe (ciąg alfabetyczny N – Ż). Część II (Ś – Ż)

Autor kontynuuje opis staropolskich imion dwuczłonowych, które notowane były w staropolszczyźnie (zob. LB IV, s. 63-95), objaśnia je, podaje dni imienin oraz ocenia ich współczesną regularność i przydatność. Uwzględnia także genetyczne zdrobnienia od opracowanych imion, jeśli dziś funkcjonują jako samodzielne imiona. W podsumowaniu obu części artykułu zauważa, że wiele opracowanych imion ma w tylko pojedyncze poświadczenia w Słowniku imion współcześnie w Polsce używanych. Tylko 1 osoba nosi imiona: Naczesław, Nadbor, Namir, Niegosław, Niegosława, Ninomysław, Ninisława, Przebor, Przecława, Przybyrad, Rodomił, Rodomir, Rodosław, Rozmysł, Rynisława, Rytosława, Sandomiera, Wszemił, Wszemir, Wszerad, Wszewłod, Sierosław, Strzeżysław, Sulibor, Sulimira, Trzebor, Tworzysław, Tworzysława, Widomił, Widomir, Widosław, Widzimir, Więcemierz, Włościmiła, Włościsław, Wolimierz, Wolimira, Wonisław, Wyszesław, Wyszosław, Zabor, Zamir, Zasław, Zbromierz, Zwinisława.

Modern polish names, go on old polish binary personalities names (in alphabetical N – Ż). Part II (Ś – Ż)

Over 90 names have been worked out from the alphabetical sequnce Ś – Ź, not including the variants. The choice of names was decided on the basis of the Dictionary of the Names Contemporarily Used in Poland (Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, SIW), published by K. Rymut in Kraków in 1995; historical certificates were taken from the Dictionary of the Old Polish Personal Names (Słownik staropolskich nazw osobowych, SSNO vol. I-VII), Wrocław 1965-1988. Many names processed above have only single certificating in SIW, such as: Trzebor, Tworzysław, Tworzysława, Widomił, Widomir, Widosław, Widzimir, Więcemierz, Włościmiła, Włościsław, Wolimierz, Wolimira, Wonisław, Wyszesław, Wyszosław, Zabor, Zamir, Zasław, Zbromierz, Zwinisława.

Maria Czaplicka-Jedlikowska

Współczesne tendencje kulturowe w nadawaniu imion dzieciom na przykładzie Łobżenicy

W badaniu uwzględniono 147 imion nadanych w miasteczku Łobżenica w latach 20. oraz w latach 90. minionego wieku. W liczbie tej są 73 imiona, które wystąpiły w pokoleniu pradziadków i 74 imiona, które wybierali swym dzieciom ich wnukowie. W porównaniu z modnymi imionami w latach 20. spadek popularności nastąpił także dla imion takich, jak: Teresa, Irena, Zofia, Jadwiga wśród imion żeńskich, a wśród imion męskich takimi imionami są: Henryk, Franciszek, Edmund. W końcu XX wieku pojawiły się nowe tendencje w związku z przemianą ustrojową, globalizacją i otwarciem granic. Imiona, które wystąpiły w ostatnich latach w Łobżenicy, a także w Bydgoszczy, w większości mają odpowiedniki w wielu językach europejskich. Badania regionalnej leksyki imienniczej potwierdzają zmiany w kulturze języka w całym kraju. Lektura statystyk popularnych imion podawanych corocznie przez USC, pozwala zauważyć, że powraca tendencja nadawania imion: Antoni, Jan, Stanisław, Franciszek oraz: Barbara, Julia, Lidia, Zofia. Z uwagi na wzrastające kontakty międzynarodowe, nasze wejście do Unii Europejskiej, coraz częściej poszukiwane są imiona znane i właściwe dla całego kręgu kultury europejskiej. Skrajnym przejawem tej tendencji jest nadawanie dzieciom polskim obcojęzycznych form imion (np.: Angelika, Colin, Chantal, Cynthia, Braian, Ricardo, Rűdiger, Xymeon, Ksawier). Jest to przejaw szerszego zjawiska – dążenia do oryginalności, do przeciwstawiania się tradycji i zwyczajom. Chodzi jednak o to, aby pomiędzy tradycją, a nowoczesnością w polskiej leksyce imienniczej pozostała stabilizacja i harmonia. Zmiany w leksyce imion nie mogą powodować zmian w gramatyce języka. Stan taki wymagałby oddzielnego, obszernego opracowania ortografii i fleksji w imiennictwie. Badanie wykazało, że „ciekawostki imiennicze” występują i zmiany dokonują się nie tylko w wielkich centrach, ale także w tak małym, szacownym miasteczku, jakim jest miasto Łobżenica.

Modern Tendencies in the Choice of Names Given to Children (basing on the example of Łobżenica town)

The research concerned 147 names given to children in Łobżenica in the 20’s and 90’s of the last century. In the total number there are 73 names which appeared in the great grandparents’ generation and 74 names which their grandchildren chose for their offspring. The research showed that ‘name curiosities’ appear and changes occur not only in big cities but also in a small town, such as Łobżenica. The research on regional names lexis confirm the changes in the culture of language in the whole country. The statistics of popular names which is published every year by the Registry Office shows that there is a tendency to choose traditional names, such as Antoni, Jan, Stanisław, Franciszek and Barbara, Julia, Lidia, Zofia. Most of the names which have appeared in social com-munication in the resent years in Łobżenica, and also in Bydgoszcz have their counterparts in many European languages. Because of the increasing number of international contacts and Poland’s membership of the European Union, names which are well known and characteristic for European culture become more popular. The extreme symptom of this tendency is the choice of foreign names forms for Polish children (e.g. Angelika, Colin, Chan-tal, Brian, Ricardo, Rudiger, Xymeon, Ksawier) It seems to be the symptom of a wider phenomenon – the ten-dency to be original, to oppose the traditional habits. The problem is, however, that the stabilization and har-mony between tradition and modernity should be present in Polish names lexis. Changes in names lexis cannot cause changes in the grammar of the language. Such state would demand a separate, broad work on orthography and inflection of names.

Danuta Jastrzębska-Golonka

Definicje fleksji w wybranych podręcznikach gramatyki języka polskiego

Artykuł podejmuje próbę opisu różnych sposobów rozumienia i tłumaczenia pojęcia fleksji. Analizę rozpoczyna ustalenie istoty pojęcia definicja i rozróżnienie jej typów, aby określić rodzaj definicji fleksji najczęściej występujących w podręcznikach. Ich przegląd rozpoczyna się od współczesnych definicji słownikowych, które pozwalają na wyodrębnienie najważniejszych kwestii badawczych: zakres definiensu, wskazanie rodzaju najbliższego (genus proximum) i różnic gatunkowych (differentia specifica) oraz najczęściej stosowanej, a także specyficznej, terminologii (np. źródłosłów, etymologia, słoworód, odmiennia, nakłonić, zginanie). Pod tym kątem analizowane są definicje fleksji wyekscerpowane z wybranych podręczników gramatyki języka polskiego (począwszy od podręcznika T. Szumskiego z 1809 roku, poprzez m.in. O. Kopczyńkiego, J. Mrozińskiego, A. Małeckiego, aż po S. Szobera, Z. Klemensiewicza, H. Gaertnera i podręczniki współczesne).

Definitions od inflection in chosen school-books of polish grammar

The article presents different ways of understanding and explaining of inflection. The author compares contem-porary meaning of this term to synonimous ones of the first grammar textbooks and tries to examine the scope included in the beginning of development of Polish grammar, between WW I and WW II and contemporary age. The article starts the attempt to specify the term definition and introduces the terms definiendum and definiens which will be essential for comparative analysis of inflection. Both the source and the subject of research are chosen Polish grammar textbooks from O. Kopczyński period up till now.

Joanna Joachimiak-Prażanowska

Rusycyzmy leksykalne w „Tygodniku Ilustrowanym” (roczniki 1924 i 1925)

Artykuł jest analizą rusycyzmów wyekscerpowanych z „Tygodnika Ilustrowanego”, powszechnie znanego pisma, wydawanego w Warszawie od 1859 roku. Tygodnik ten był jednym z najdłużej ukazujących się czasopism polskich. Wydawano go również przez całe dwudziestolecie międzywojenne. Autorka poddała eksploracji dwa roczniki tej gazety: 1924 i 1925. Podjęła próbę zinterpretowania znaczeniowego zgromadzonych rusycyzmów leksykalnych na tle ich zapisów w słownikach definicyjnych języka polskiego, w słownikach etymologicznych oraz w innych źródłach. W artykule znalazły się zapożyczenia z języka rosyjskiego, które występowały m.in. w polszczyźnie etnicznej okresu zaborów, funkcjonowały w dwudziestoleciu międzywojennym na kresach północno-wschodnich, a także zarejestrowane zostały w powojennej polszczyźnie wileńskiej.

Russian Vocabulary in „Tygodnik Ilustrowany” (1924-1925)

The publication discusses Russian vocabulary in the Polish language of „Tygodnik Ilustrowany” from the years 1924-1925. This magazine was published in Warsaw beetwen the World Wars. The author listed 28 borrowings from Russian (including 2 Sovietisms). 6 lexems are the old Russicisms dating from the period of the occupation of Poland by the Russian Empire. 9 items functioned in Polish used in the Northern Borderland in interwar pe-riod. 8 items is still in common use in speech of the Poles inhabiting these area after the second world war.

Małgorzata Karwatowska

Językowe środki wyrażania agresji w rozmowach nastolatek

W niniejszym artykule autorka próbuje odpowiedzieć na następujące pytania: Czy młodzież używa leksyki inwektywnej? A jeśli tak, to jaką rolę pełnią w wypowiedziach młodych ludzi przekleństwa, bluźnierstwa? Czy używanie wyrazów ordynarnych stanowi nawykowy sposób posługiwania się językiem, czy wyraża negatywne emocje skumulowane w nadawcy, czy też staje się demonstracją swoiście pojmowanej dorosłości? Czy, wreszcie, używane przez młodzież zniewagi słowne można włączyć do zjawiska zwanego agresją werbalną? Materiał do analiz stanowią teksty nagranych dialogów prowadzonych przez dziewczęta w środkowej fazie adolescencji (14-17 lat). Do językowych środków wyrażania agresji w rozmowach nastolatek autorka zaliczyła: inwektywne zwroty adresatywne; wulgaryzmy, przekleństwa, a więc takie jednostki leksykalne, za pomocą których nadawca łamie tabu językowe; akty mowy, takie jak np. obmowa czy plotka, które polegają na mówieniu często fałszywych rzeczy o jakiejś osobie; środki fonetyczne, np. ostry ton, wykrzykiwanie. Okazuje się, że w rozmowach młodzieżowych spotykamy trzy, wskazane przez Stanisława Gajdę, odmiany agresji językowej: agresję eksplicytną, którą uważa się za najbardziej bezpośrednią, ale i spontaniczną zarazem, a więc inwektywy czy akty straszenia; agresję manipulacyjną – bardziej wyrachowaną, np. etykietkowanie oraz agresję implicytną wyrażaną w sposób najbardziej zamaskowany, np. poprzez ironię, drwinę, sarkazm. Całość rozważań zamyka próba odpowiedzi na pytanie, dotyczące przyczyn nasycenia agresją rozmów nastolatek.

Linguistic means for expressing aggression among teenage girls

The article attempts to answer the following questions: Do teenagers have their own invective lexis? If so, what role do swear and taboo words play in it? Is using vulgarities habitual linguistic behavior or is it just a way of expressing the speaker’s negative emotions or a way for her/him to demonstrate maturity as teenagers understand it? Finally, can invectives be categorized as verbal aggression? The analysis was based on authentic material in the form of recorded conversations of adolescent girls (ages 14-17). The following verbal means of expressing aggression in spoken utterances of teenage girls were identified by the author: addressative invective lexis; vul-garities and swear words, that is, lexical items which are used to break language taboos; speech acts, such as gossiping or exchanging malicious comments, which involve telling false things about other people; phonetic means, for instance, exclamations or raised voice. The three kinds of verbal aggression distinguished by Stanisław Gajda – explicit, implicit, and manipulative – were also found in the analyzed material. Concluding the analysis, the author tries to identify the causes of the saturation of the language of teenage girls with verbal aggression.

Agnieszka Maria Klawon

Reaktywacja Neue Deutsche Welle, czyli kilka uwag o języku utworów zespołu Juli

Tekst poświęcony został zjawisku kulturowemu, jakim jest Neue Deutsche Welle we współczesnej muzyce niemieckiej. Autorka koncentruje się na sposobie werbalizowania przeżyć w utworach młodych twórców, utrzymanych w konwencji z pogranicza stylu ogólnego i potocznego, umożliwiają prowadzenie wieloaspektowej analizy tekstu. Artykuł stanowi zarazem propozycję doboru kryteriów badawczych, określających najtrafniej to zjawisko.

Reactivation Neue Deutsche Welle, that is some note about language of songs of Juli group

Devoted to the cultural phenomenon of the Neue Deutsche Welle in the contemporary German music, the article focuses on the expression of emotions in the texts of young artists. The texts, which combine Colloquial and General German, are thoroughtly analysed. With the suggestions concernig the most applicable methodology, the approach to the further reasearch of the problem is suggested as well.

Tamara A. Lisicyna

Инновационный стандарт русистики XXI века

[Standard innowacyjny rusycystyki XXI wieku]

W artykule zostały omówione teoretyczne i naukowo-metodyczne podstawy rozwoju głównych kierunków modernizacji programu kształcenia w zakresie języka rosyjskiego z uwzględnieniem sytuacji językowej początku XXI wieku w Rosji i na świecie. Autorka określa status modelu lingwistycznego we współczesnym kształceniu uniwersyteckim jako strategii społeczno-pedagogicznej prowadzącej do świadomego używania języka w epoce globalnej komunikacji. Jest to strategia realizowana w formule „język nauczania i nauczanie języka”, uwzględniająca zasady zachowania i rozwoju kultury narodowej, przy prowadzeniu efektywnej polityki językowej. W artykule przedstawiono próbę realizacji kompleksowego innowacyjnego programu kształcenia językowego w zakresie rusycystyki na Uniwersytecie Jarosława Mądrego w Nowogrodzie Wielkim w Rosji, opartego na społeczno-kulturowym paradygmacie rozwoju cywilizacyjnego i wykorzystaniu wszechstronnych kompetencji uczącego.

Innovative standart of the Russian language of the XXI century

Conceptual-theoretical, scientific-methodic bases and regulatory principles of formation, vectors of development and the main trends of modernization of the Russian-speaking educational space, taking into account specificity of language situation of the beginning of the XXI century in Russia and in the world, are considered. Here the grounds for the basic status of linguistic model of the modern University education as social-pedagogic strategy for conscious language life in the epoch of global communications, which is realized in the formulae “the lan-guage of education and formation of language” – on the principles of perseverance and development of national culture with performance of effective language policy, are provided. Experience of realization of innovative complex program of language education in the sphere of science of the Russian language in Novgorod State University named after Yaroslav the Wise (Russia, Velikij Novgorod) based on social-cultural paradigm of civi-lized development and competent approach in presented.

Natalia Zemlianaia

Semantyka predykatów nazywających negatywne stany emocjonalne: złościć się – gniewać się

Artykuł jest poświęcony analizie semantycznej predykatów nazywających negatywne stany emocjonalne w języku polskim: złościć się i gniewać się. Wymienione leksemy są uznane za synonimy przez autorów wielu słowników. Jednak dokładne przejrzenie się kontekstom użycia tych wyrazów pozwala na stwierdzenie faktu, że miedzy nimi są istotne różnice semantyczne, które prowadzą do tego, iż w wielu kontekstach nie możemy dokonać wzajemnej substytucji predykatów. Celem artykułu jest przedstawienie owych różnic znaczeniowych oraz odmiennych sposobów konceptualizacji pojęć w języku, które bez wątpienia regulują ich użycie. W pierwszej części artykułu wyróżniam dwa znaczenia złościć się. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że złościć się1 nazywa uczucie negatywne skierowane na pewien obiekt, któremu często towarzyszy agresja. Złościć się2 natomiast nazywa uczucie bezobiektowe, nieagresywne, mające charakter odruchowy. Złościć się1 jest quasi-synonimem gniewać się1. Dokładna analiza łączliwości czasowników oraz sposobów ich konceptualizacji jednoznacznie mówi o tym, że znaczenie gniewać się1 jest bardziej wyspecjalizowane, zwężone niż złościć się1. Gniew jest konceptualizowany w języku jako uczucie głębokie, trwałe (por. wyrażenia: trwać w gniewie, trwanie w gniewie) i sprawiedliwe (por.: święty gniew, Boży gniew, gniew ludu). Uczucie określane przez czasownik złościć się1 jest z kolei konceptualizowane jako krótko trwające, którego przeżywaniu często towarzyszą bezpośrednie, impulsywne zachowania. Semantyki czasownika złościć się1, w odróżnieniu od gniewać się1, nie można rozpatrywać w kategoriach narzędzia wymiaru sprawiedliwości, z jednej strony, i środka wychowawczego – z drugiej.

Semantics of predicates denoting negative emotional states: złościć się - gniewać się

The article is devoted to the semantic analysis of predicates denoting negative emotional states in the Polish language: złościć się and gniewać się. The mentioned lexemes are considered to be synonyms according to au-thors of a lot of dictionaries. However, detailed examining these words in the context allows to insist that there are essential semantic distinctions between them which results in impossibility of mutual substitution of these predicates in a great variety of contexts. The aim of the article is to present those distinctions in the meaning and different ways of conceptualization of the notions in language which undoubtedly determine their use. In the first part of the article the author distinguishes two meanings of złościć się. The principal difference between them lies in the fact that złościć się1 denotes a negative feeling accompanied by aggression and aimed at a certain object. However, złościć się2 designates an object-free, non-aggressive, and involuntary feeling. Złościć się1 is a quasi-synonym of gniewać się1. Detailed analysis of compatibility of verbs and ways of their conceptualization testifies to the fact that the meaning of gniewać się1 is more specific and particular than that of złościć się1. An-ger (gniew) is conceptualized in language as a deep, long (cf. expressions trwać w gniewie, trwanie w gniewie), and fair (cf. święty gniew, Boży gniew, gniew ludu) feeling. The feeling determined by the verb złościć się1 is in turn conceptualized as short, accompanied by spontaneous, impulsive behaviour. Semantics of the verb złościć się1 in contradistinction to gniewać się1 cannot be investigated in categories of either means of justice or educa-tional action.

 

II. Kronika / The Chronicle

Iwona Benenowska: Ogólnopolska Konferencja Naukowa pn. JĘZYK – SPOŁECZEŃSTWO – WARTOŚCI, Bydgoszcz 17-18 września 2007 r.

III. Recenzje / The Reviews

Словарные агнонимы русского языка под редакцией Яна Вавжинчика, Выпуск 1, Warszawa 2007, ss. 71 (rec. Stanisław Karwowski)

Henryk Jost, Słownik gwarowych wyrazów technicznych z terenu Podtatrza, Sądecka Oficyna Wydawnicza Wojewódzkiego Ośrodka Kultury, Nowy Sącz 1987, ss. 32 + XIX tablic (rec. Stanisław Cygan)

Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienie, Wydanie drugie rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2002, ss. 140 (rec. Izabela Bawej)

Jonas Pfister, The Metaphysics and the Epistemology of Meaning, Frankfurt 2007, ss. 148 (rec. Anna Bączkowska)

Stanisław Puppel (red.), Społeczeństwo – kultura – język: w stronę interakcyjnej architektury komunikacji, UAM, Poznań 2007, ss. 162 (rec. Anna Bączkowska)

IV. Streszczenia prac doktorskich / The Summaries of Doctoral Dissertations

Wiesław Czechowski: Zakłócenia, nieporozumienia, nieskuteczność komunikacyjna w językowej interakcji

Hanna Stypa: Niemieckie frazeologizmy zoonimiczne i ich ekwiwalenty w języku polskim