Monika Betyna

English for medical purposes. Needs and requirements of students and teachers

This paper discusses the problems which appear during English for Medical Purposes classes and is based on an analysis of opinions collected from students and tutors at the Medicine Faculty at Collegium Medicum of Nikolai Copernicus University. The first part provides a general definition of the English for Specific Purposes approach as presented by experts as well as concentrates on the specific vocabulary and unique language skills which are necessary in the specific branch that students are particularly interested in. The empirical part provides an analysis of the data gathered from students with a medical background who attend the EMP courses at the university and teachers who prepare such courses. Both qualitative and quantitative analysis were employed which resulted in the accurate analysis of the questionnaire with the students’ answers concerning the EMP course, together with individual interviews conducted with students and teachers of EMP.

Język angielski do celów specjalistycznych. Potrzeby i wymagania uczniów i nauczycieli

W dobie globalizacji i modernizacji, język angielski stał się niezbędnym narzędziem w biznesie jak i codziennej komunikacji. Dla studentów medycyny, jako przyszłych lekarzy, oraz studentów innych kierunków związanych z medycznymi profesjami oznacza to, że będą oni zmuszeni nie tylko być w stanie komunikować się w języku angielskim w życiu codziennym, ale mogą oni również natknąć się na sytuacje, w których znajomość języka angielskiego do celów medycznych będzie niezbędna. Jednak nauka języka angielskiego medycznego różni się od nauki angielskiego ogólnego i trzeba być przygotowanym na trudności, które mogą się pojawić. Dlatego właśnie w tym artykule chciałbym się skupić na tak zwanym EMP (język angielski do celów medycznych).
Część teoretyczna skupia się na definiowaniu ESM oraz ustalaniu roli nauczyciela w procesie uczenia się podczas takich szkoleń językowych. Następnie przedstawię aspekty, które obejmują obszary uznawane za najtrudniejsze do opanowania przez studentów studiów medycznych. Choć może sie to wydawać zaskakujące, nie jest to specjalistyczne słownictwo medyczne, ale niektóre aspekty ogólnej znajomości języka angielskiego. Chociaż teoretycznie studenci biorący udział w kursie nauczającym medycznego języka angielskiego powinni być przynajmniej na średnim poziomie zaawansowania. Jeśli chodzi o znajomość ogólnego języka angielskiego, to wyniki badań pokazują, że są takie obszary języka, które stwarzają studentom problemy i powinien być na nie położony szczególny nacisk.
Wreszcie, część empiryczna pracy opiera się na analizie informacji pozyskanych od studentów i wykładowców na drodze obserwacji zajęć z języka angielskiego do celów medycznych jak również dzięki kwestionariuszom i rozmowom przeprowadzonym z obiema tymi grupami. Wszystkie te informacje uznawane są za ważne źródło danych w identyfikacji najczęstszych problemów w nauce medycznego języka angielskiego. Dane te mogą być wykorzystywane przez nauczycieli w opracowaniu tak zwanego sylabusu, czyli planu pracy, który pomoże poszerzyć wiedzę uczniów i umożliwić im osiągnięcie większej pewności siebie w komunikacji w języku angielskim.

Тамара Гончарова

Деревья, цветы, ягоды: ботаническая метафора в языке

The article deals with botanic metaphors, which are inconsistent with the principle of ascending from the abstract to the concrete, but realize the prototypical effect, presenting some characteristics by concrete notions. These metaphors are of great importance in the process of human thinking as they perform the evaluative-expressive and aesthetic functions of language. They express some social types and standards of human behaviour, evaluate both extrinsic characteristics and intrinsic features of the person. The material for the analysis was data of explanatory dictionaries of the English, Russian, French and Spanish languages and their bilingual dictionaries respectively.

Drzewa, kwiaty, jagody: metafora botaniczna w języku

Artykuł prezentuje metafory, które nie odpowiadają zasadzie przechodzenia od konkretu do abstrakcji, tj. metafory botaniczne. Metafory tego typu tworzą efekt prototypowy, który polega na przedstawianiu cechy za pomocą konkretnego pojęcia. Metafory botaniczne odgrywają istotną rolę w procesie myślenia, realizując zarówno oceniającą, ekspresywną, jak i estetyczną funkcję języka. Przedstawiają ponadto określone osobowości społeczne oraz wzorce zachowań, oceniają ludzi z perspektywy ich cech wewnętrznych oraz wyglądu zewnętrznego. Materiał badawczy zaczerpnięto ze słowników definicyjnych języka angielskiego, rosyjskiego, francuskiego i hiszpańskiego oraz z odpowiadających im słowników dwujęzycznych.

Anna Lesińska, Wojciech Wachowski

Metonimia pojęciowa jako sposób na ukrycie treści objętych tabu

Metonimia jest istotnym mechanizmem kognitywnym, zjawiskiem wszechobecnym, mającym swoje źródła poza językiem, a nie jedynie figurą retoryczną. Na tym właśnie fakcie, koncentruje się pierwsza część tego artykułu. W drugiej części artykuł pokazuje, iż metonimia jest narzędziem pozwalającym na ukrycie niewygodnej treści semantycznej, treści objętej tabu kulturowym, a realizacje metonimii, służące osiągnięciu tego celu, bywają różne. Są one bowiem uzależnione kulturowo oraz kontekstowo.

Conceptual metonymy as a way of hiding taboo content

Metonymy is not, as it used to be thought, a mere rhetorical device but a pervasive cognitive mechanism. This article focuses on one of its functions, which is hiding. The notion of metonymic highlighting has been described in the literature. Surprisingly enough, however, the other, equally important, effect metonymy helps us achieve, i.e. hiding, has received little scholarly attention. The authors distinguish two forms of metonymic hiding (an ‘upward’ and a ‘downward’ orientation). In the ‘upward’ oriented relation, in order to hinder access to the target, a peripheral element of the frame tends to be selected as the source. In the ‘downward’ oriented relation, on the other hand, a more inclusive (opaque) domain is selected for the source in order to conceal the target. The theoretical framework of the present paper is provided by the school of thought commonly known as Cognitive Linguistics (the second generation of cognitive science). Cognitive Linguistics grew out of the work of a number of scholars active in the 1970s and 1980s, who investigated the relation of language and mind. For a time cognitive linguists focused their attention almost entirely on metaphor whereas another equally, if not more, important cognitive mechanism – metonymy – went virtually unnoticed. This oversight is currently being redressed and metonymy is beginning to receive the scholarly attention it deserves. The present paper is part of the current trend which aims at helping metonymy shake off its ‘Cinderella-status’.

Anna Lesińska, Wojciech Wachowski

"Out in the hall Alex met Grace..." – ellipsis as a semantic phenomenon in text analysis

As human comprehension of text is rapid, some aspects of the surface text have to be excluded for the sake of language economy. It seems, therefore, interesting to investigate what is not in the text and how the meaning somehow remains intact. This article is an attempt to investigate ellipsis as a semantic phenomenon and how it operates in the source, enabling one to recover the ellipted parts of the linguistic text. For this purpose, an excerpt from The Autograph Man, a novel written by the British novelist Zadie Smith, has been taken. The book tells a story of a man with dual Chinese and Jewish ancestry, Alex Li-Tandem, who travels around the world in search of memorabilia connected with famous people.
As the scope of the present paper precludes a detailed analysis of all the possible aspects of the subject at hand, the ellipted parts have been given more prominence in the analysis than other aspects.

"W korytarzu Aleks spotkał Grace…" – elipsa jako zjawisko semantyczne w analizie tekstu

Jak podają Beaugrande i Dressler, podstawą komunikacji są efektywność, skuteczność oraz stosowność. Zdaniem Quirka istnieje również ogólna zasada, aby w wypowiedzi „zredukować najwięcej, jak to możliwe” tłumaczenie A. L.), wybierając jej najbardziej ekonomiczny wariant. Takiego efektu nie da się osiągnąć bez elementów spójności powierzchniowej, takich jak proforma i elipsa, których użycie w tekście podyktowane jest zarówno zasadami składniowymi, jak i wyborem autora na poziomie pragmatycznym. Elipsa stosowana jest w celu zwiększenia informatywności tekstu poprzez pominięcie jego części. Nadawca powinien dołożyć starań, aby sformułować komunikat w taki sposób, żeby odbiorca właściwie odczytał jego intencje pomimo brakujących elementów wypowiedzi. Możliwość właściwego odbioru tekstu zawierającego elipsę sytuacyjną w bardzo dużym stopniu zależy od spójności jego struktury głębokiej. Artykuł stanowi próbę zbadania elipsy jako zjawiska semantycznego przy wykorzystaniu fragmentu powieści brytyjskiej pisarki Zadie Smith pt. Łowca autografów (The Autograph Man).

Tomasz Łakomski

Varying degrees of strength of taboos, swearwords and interjections in professional and non-professional transla-tions on the basis of "Meet the Fockers"

The aim of the paper is to analyse taboo words, swearwords and expletives in film translation. The paper will discuss five different types of modes of translation. And these are: original English soundtrack of an American comedy “Meet the Fockers”, Polish voice-over translation, professional English subtitles, professional Polish subtitles and non-professional Polish subtitles. All four translations will be compared with the original soundtrack to observe whether the translations of taboos, swearwords and expletives result in their weakening or strengthening effects. Firstly, general statistics of occurrence of all taboos, swearwords and expletives and their classification will be performed. Since the most numerous words have proven to be those of sexual nature, their number will be compared with all other groups together. Secondly, an attempt will be made at assessing which mode of translation is the most vulgar with reference to the original soundtrack. Thirdly it will be also checked which patterns with swearwords, as measured in subsequent lines are the most common. Patterns which instill, weaken and strengthen the original soundtrack will be calculated. Next specific value of some words (those which appear most frequently) will be assessed. Finally the overall effect, strengthening or weakening, as compared with the original soundtrack will be presented.

Różnorodne nacechowanie siłą przekazu słów tabu, przekleństw oraz wyrażeń wykrzyknikowych w profesjonalnych i nieprofesjonalnych tłumaczeniach filmu "Poznaj moich rodziców"

Autor artykułu stawia sobie za cel przeanalizowanie słów tabu, przekleństw, a także wyrażeń wykrzyknikowych w tłumaczeniach dialogów filmowych z komedii Poznaj moich rodziców. Ich podstawę stanowi jego angielska ścieżka dźwiękowa. Analizie poddane zostały cztery różne tłumaczenia: polska wersja lektorska, angielskie napisy profesjonalne oraz polskie napisy profesjonalne i nieprofesjonalne. W pierwszej kolejności zaprezentowane zostanie badanie statystyczne, które unaoczni, jakie słowa i wyrażenia w obrębie kategorii badanych w tej pracy (Ste-ady ‘stały, jednostajny’, Weakened ‘osłabiony’, Strengthened ‘wzmocniony’, Absent ‘wyeliminowany, nieobecny’) pojawiały się najczęściej. Następnie autor ocenia, które z tłumaczeń jest najbardziej nacechowane wulgarnością oraz który z szablonów tłumaczenia wystąpił najczęściej (przez szablon rozumie się jednoliniową kombinację wszystkich tłumaczeń analizowanych w tej pracy, w którym każde z nich może przyjąć jedną z czterech wartości: utrwalającą oryginalny przekaz, osłabiającą oryginalny przekaz, wzmacniającą oryginalny przekaz oraz nieobecną.

Waldemar Szefliński

Gra wstępna, czyli nazwy wybranych audycji Radia Roxy i Rock Radia

Onomastyka, choć z pewnością nie dominująca dziedzina badań językoznawczych, niezmiennie urzeka wielu badaczy , niechby tylko przelotnie. Być może jej popularność wręcz wzrasta, i to w niemałym stopniu za sprawą stosunkowo nowej jej gałęzi, chrematonomastyki (zajmującej się nazwami obiektów tak materialnych, jak niematerialnych, będących wytworem kulturowej działalności człowieka), zwłaszcza w lingwistyce słowiańskiej, jej prekursorce . Ogólnie można powiedzieć, że klasyczne dziedziny onomastyki zajmujące się antroponimami, toponimami, oronimami, hydronimami uzupełniane są coraz śmielej przez onomastów analizujących całą gamę onimów (z różnych gałęzi onomastyki), takich jak astronimy (nazwy własne ciał astralnych), choronimy (nazwy krajów lub terytoriów geograficznych/administracyjnych), dendronimy (nazwy o charakterze fitonimicznym), enonimy (nazwy win), ergonimy (nazwy firm, produktów, usług), hagionimy (nazwy osób świętych/błogosławionych), heortonimy (nazwy świąt religijnych/świeckich), hodonimy (nazwy dróg, ulic, skwerów, itp.), ideonimy (wytwory kultury artystycznej), nezonimy (nazwy wysp), ojkonimy (nazwy miejsc zamieszkanych), porejonimy (nazwy środków transportu), speleonimy (nazwy grot, jaskiń, pieczar), tyronimy (nazwy serów) itp. Wpisując się w coraz bogatszą literaturę onomastyczną zorientowaną nie na jej nurt główny, analizuję w niniejszej pracy propria z onomastycznych peryferii: medionimy.

Foreplay or a selection of names of programs on Radio Roxy and Rock Radio

The article proposes an onomastic analysis of certain names of programs (Radio Roxy and Rock Radio). The medionyms are treated as chrematonyms and the analysis focuses on the func-tions they seem to have. Out of the possible functions onyms may have, the article examines five: expressive (ekspresywna), impressive (impresywna), descriptive (deskrypcyjna), alluding (aluzyjna), autotelic (autoteliczna). The article loosely supplements the book by Sko-wronek and Rutkowski entitled Media i nazwy which deals with a range of various medionyms. (The word foreplay in the title refers to the name of one Radio Roxy program.)

Artur Wiśniewski

"Pod kołdrą wszystko pod kontrolą" – rozważania na temat statusu leksykalnego ciągu pod w użyciach typu "pod kontrolą"

W artykule autor przedstawia analizę składniową i semantyczną wyrażenia językowego pod. Obiektem szczegółowej analizy są konteksty, w których wyrażenie pod otwiera prawostronnie pozycję dla klasy wyrażeń typu kontrola. W analizie autor wykorzystuje pojęcie jednostki leksykalnej, orzeczenia imiennego, struktury predykatowo-argumentowej oraz pojęcie transpozycji. Celem analizy jest określenie statusu leksykalnego użyć typu pod kontrolą. W wyniku analizy autor wyodrębnia jednostkę leksykalną o postaci _(Vf) pod _(Instr) oraz przedstawia szczegółowo łączliwość składniową badanej jednostki. Autor wymienia również przykładowe jednostki leksykalne, których częścią jest segment pod.

"Under the duvet everything under control”. Discussion on the lexical status of the preposition under in expressions as in "under control"

In this article the author presents the syntactic and semantic analysis of the prepositional phrase under. Special importance is given to the contexts in which the expression under (pol. pod) takes the predicative position to control (pol. kontrola) expressions. During the analysis the author uses the notions of lexical unit, nominal predicate, predicative-argumentative structure as well as the notion of transposition. The goal of the analysis is to determine the lexical status of the uses of the expression under control (pol. pod kontrolą).  As a result of the analysis the author distinguishes the lexical unit in the form of _(Vf) pod _(Instr) and presents the syntactical collocations of the analyzed unit in detail. Additionally, the article contains example lexical units which use the under expression.

Damian Wójcik

Związki wyrazowe dotyczące seksualności człowieka nienotowane w ogólnych słownikach języka polskiego

Celem artykułu jest przede wszystkim rejestracja zebranego materiału leksykalnego, który najpierw zostanie przedstawiony w kolejności wskazującej na frekwencję poszczególnych związków w analizowanych artykułach, a następnie scharakteryzowany gramatycznie (ze względu na typy wyekscerpowanych związków, klasę funkcjonalną elementów ich struktury i szyk części mowy, z których są zbudowane) i semantycznie (ze względu na przynależność do pola tematycznego).

The word compounds referring to human sexuality not listed in the general dictionaries of Polish language

The texts published in the psychological magazine “Characters” contain numerous examples of phrases referring to human sexuality that are not listed in the dictionaries of contemporary Polish. The author of this article collects the lexical material (with sentential examples) first of all, and then he characterizes it grammatically (lexical composition of these compounds and word-order of the construction elements) and semantically (thematic fields).

Mirosława Wronkowska-Dimitrowa

Czy w trosce o precyzję komunikacji? Cerkiewszczyzna pod piórem Piotra Skargi w "Obronie Synodu Brzeskiego"

Wśród autorów, w twórczości których pojawiały się adaptowane do polskiego systemu językowego cerkiewizmy, znajduje się ks. Piotr Skarga, znany skądinąd ze zdecydowanego atakowania cerkiewszczyzny, deprecjonowania tego języka (o czym niżej), nazywanego przez niego, jak i przez innych polemistów tego okresu, językiem słowiańskim lub językiem słowieńskim. Uwzględnienie takiej postawy Skargi wobec języka cerkiewnego wywołało chęć przyjrzenia się elementom cerkiewszczyzny w jego twórczości oraz próbę ustalenia celu i funkcji ich wprowadzenia do rozdziału szóstego Obrony Synodu Brzeskiego.

Out of Concern for the Precision of Communication? The Old Church-Slavonic of Piotr Skarga in "Defence of the Synod of Brest"

The article concerns the language shape of the sixth chapter of Defence of the Brest Synod by father Piotr Skarga. It is an indication of polarization of religious vocabulary – differentiation of wording into Eastern and Western European, characteristic of Union polemics, which are exemplified by such pairs of words as: sobor (council) – synod (or koncylium (concilium), prawi(d)lo (rule) –  Apart from this Church Slavinic and Church Ruthenian elements introduced to into the text based on Polish language are considered against the background of Orthodox words functioning in 16th century Polish language and the attitude of father Piotr Skarga to the liturgical language of the Orthodox Church. Through their phonetic and grammar characteristics in can be shown which vocal and morphological qualities were significant according to father Piotr Skarga for achieving the result of a familiar language communication in reference to the assumed recipient. So the role of Church Slavonic and Church Ruthenian elements introduced into a Polish text (often parallel to Polish counterparts) is used here not so much for the sake of precision, explicitness and clarity in communication of content as in order to please the reader by considering his language behaviour and perception capabilities, facilitating the receipt of content presented to him.The language shape of the analysed chapter of the work of father Piotr Skarga is also a valuable sociolinguistic and linguistic-cultural evidence – by presenting the way in which father Piotr Skarga perceived the language of the people at whom the Defence of the Synod was directed in becomes a way to characterise the speech (language) of Orthodox Ruthenians – citizens of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Michał Sobczak

Rosyjskie skrótowce porewolucyjne w dwujęzycznym opisie leksykograficznym (rosyjsko-polskim i rosyjsko-niemieckim)

Źródłem materiału językowego są słowniki przekładowe wydane w Moskwie przez znane i cenione w świecie, zarówno w okresie międzywojennym, jak i współcześnie rosyjskie wydawnictwo naukowe Советская энциклопедия. Słowniki te adresowano do mniejszości narodowych mieszkających w okresie międzywojennym w Związku Radzieckim.
Polski materiał językowy pochodzi ze słownika rosyjsko-polskiego opublikowanego w 1933 r. przez zespół redakcyjny pod kierownictwem Józefa Krasnego. Redaktorem kontrolno-technicznym był N. Grekow, korektorami – W. Stefanowicz i J. Janowicka. Pracę przyjęto do druku 9 grudnia 1932 r.

The Russian post-revolutionary abbreviations in a bilingual lexicographical description (Russian-Polish and Russian-German)

The topic of the dissertation were post-revolutionary Russian abbreviations registered in first bilingual dictionaries (Russian-Polish composition of J. Krasny and Russian-German of A.F. Nessler). The theoretical part illustrates the history of Polish and German ethnic minority in USSR, describes some features of special language code that was used by these minorities in the post-revolutionary period. The focus was also on analysis of bilingual Russian-Polish and Russian-German dictionaries published in the 20th century in relation to included abbreviations. In the empirical part 468 (Russian-Polish Dictionary) and 447 (Russian-German Dictionary) abbreviations were chosen to be analised in terms of their translation into target language. They were divided accordingly into 12 and 13 groups based on the analysis of the source dictionaries and other lexicographical concepts. Studied were not only equivalents of the acronyms, but also the comparison of both sources. In the conclusion expressed were principles of presentation of abbreviations in a post-revolutionary Russian-foreign-language dictionary related to an ethnic minority.