12.02.2015 r. odbyło się pierwsze spotkanie Koła Naukowego Paideia w semestrze letnim. Podczas posiedzenia dyskutowaliśmy na temat wybranego uprzednio tekstu Zuzanny Sury pt. Program Filozoficznych dociekań z dziećmi i młodzieżą jako wstęp do realizacji idei edukacji liberalnej. Ponieważ prace Koła pozostają cały czas w nurcie filozofii dla dzieci, artykuł okazał się idealnym dopełnieniem uzyskanej przez nas wcześniej wiedzy z tego zakresu.

Omawiając koncepcję edukacji liberalnej, której działania mają na celu wzmacnianie wewnętrznego rozwoju człowieka, natknęliśmy się na termin artes liberales, który

w średniowieczu oznaczał siedem sztuk wyzwolonych, a właściwie siedem umiejętności godnych człowieka wolnego. Sztuki dzielone były na dwie mniejsze grupy: trivium

i quadrivium. Trivium obejmowało gramatykę, łacinę i dialektykę, quadrivium natomiast geometrię, arytmetykę, astronomię oraz muzykę. Współcześnie istnieją także jednostki dydaktyczne, które nauczają w nurcie sztuk wyzwolonych, jak np. Uniwersytet Chicagowski.

Kolejnym bardzo ważnym aspektem, który poruszyła Autorka, są założenia programu nauczania Filozoficzne dociekania z dziećmi i młodzieżą. Jest to program niezwykle bliski naszemu Kołu, z racji tego, że przez okres całego minionego roku akademickiego mieliśmy okazję pracować metodą Matthew Lipmana. Stworzony ów program został z myślą

o uczniach szkół podstawowych i gimnazjalnych. Problematyka filozoficzna podejmowana

w jego ramach daje dzieciom wiele możliwości postępu, od wszechstronnego rozwoju osobowości, poprzez rozwijanie umiejętności samodzielnego i krytycznego myślenia,

do otwartości poznawczej, rozwijania zainteresowań, wrażliwości społecznej, moralnej

i estetycznej; umożliwia ona integrowanie różnych dziedzin wiedzy i doświadczeń, a także doskonalenia sprawności związanych z komunikacją i współpracą w grupie. Bardzo mocno kładziony jest nacisk na czynnik nie tylko edukacyjny, ale również wychowawczy, dlatego,

że działamy także na rzecz współpracy, tolerancji i aktywnego uczestnictwa.

Autorka podkreśla istotny fakt, zaobserwowany wcześniej przez L. Straussa, iż nie należy traktować wiedzy jako środka, który umożliwia osiągnięcie określonych celów edukacji liberalnej. Cele te mogą zostać zrealizowane tylko wtedy, gdy wiedza zostanie potraktowana jako wartość sama w sobie.

Co więcej, na podstawie tekstu możemy się dowiedzieć, że istota edukacji liberalnej obejmuje, trzy konstytutywne elementy wskazane przez L. Straussa, M. Nussbaum

i J. H. Newmana. Każdy z myślicieli zwraca uwagę na inne aspekty edukacji liberalnej. Leo Strauss kładzie nacisk na studiowanie Wielkich Ksiąg pod okiem mistrza. Uważa, że właśnie w nich znajdziemy doniosłe idee oraz że pozwolą one uczniom pojąć wartość życia przez zadawanie pytań i konfrontowanie problemów, z którymi przyjdzie im się w zmierzyć

w życiu. Martha Nussbaum stawia na kształtowanie wśród studentów otwartości

na wielokulturowość oraz wypracowywanie w młodych ludziach świadomości społecznej

i obywatelskiej, tolerancji i życzliwości dla odmienności. Ostatni z przytoczonych uczonych, John Henry Newman, kieruje swe myśli ku koncepcji krytycznego myślenia, twierdzi,

że zdolność do samodzielnego myślenia pomaga nam dostrzegać nieścisłości, zakłamania oraz błędy logiczne w przyswajanych informacjach. Formowanie wiedzy opartej

na racjonalnym rozumowaniu pozwala być wolnym od intelektualnych ograniczeń.

Zuzanna Sury na kolejnych stronach w bardzo ciekawy sposób poddaje analizie niebezpieczeństwa wynikające z poszczególnych koncepcji. Aby jednak uniknąć ryzyka student powinien mieć nauczyciela, który umiałby ukierunkować jego zainteresowania

i wskazać nowe możliwości. Nauczyciela, tutora, mistrza – tylko z kimś takim młody człowiek może posiąść niezbędną wiedzę w drodze do doskonałości.

W Polsce edukacja liberalna jest niestety jeszcze odległym marzeniem. Znaleźć ją możemy tylko w nielicznych instytucjach, gdzie kontakt między uczniem a opiekunem jest rzeczą bezsprzeczną. Najważniejszym zadaniem jest doprowadzenie do tego, aby liberalny model kształcenia stał się modelem powszechnym i w swojej przestrzeni edukacyjnej zachował ludzką wolność i humanistyczny charakter.