STUDIA I ANALIZY

Nurty myśli politycznego marginesu. Sprzeczności i niedopowiedzenia

Paweł Malendowicz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Przedmiotem artykułu są marginalne nurty myśli politycznej oraz ich sprzeczności i niedopowiedzenia. W artykule opisano następujące kierunki myśli politycznej: anarchizm, komunizm, nacjonalizm, monarchizm, transhumanizm, prymitywizm, ruralizm, a także narodowy anarchizm, narodowy bolszewizm i słowianofilstwo. Nurty te cechują się wewnętrznymi sprzecznościami i opozycyjnością wobec demokracji.
Słowa kluczowe: myśl polityczna, radykalizm, anarchizm, komunizm, nacjonalizm, oksymoron, sprzeczności

Aksjologiczne i ideowe fundamenty doktryn liberalnych wobec kwestii ekonomicznych

Łukasz Rozen
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Streszczenie: Klasyczny liberalizm polityczny nie był związany z konkretną koncepcją ekonomiczną, choć J. Locke uznał prawo do własności za fundamentalne prawo natury. W późniejszym okresie liberalizm zaczął odnosić się do kwestii ekonomicznych i społecznych. Liberalizm utylitarystyczny J. Benthama i J.S. Milla utworzył podstawy dla sprawiedliwości społecznej. Liberalizm ewolucjonistyczny H. Spencera uznawał ludzki egoizm i rywalizację za podstawowe zasady społeczeństwa, opowiadał się za minimalnym i ograniczonym państwem w polityce gospodarczej. Liberalizm socjalny zaś, wprowadzając nową koncepcję wolności pozytywnej, opowiadał się za interwencjonizmem i polityką socjalną. Podobne postulaty socjalne przyjął w XX w. J. Rawls i liberalizm egalitarny, dla którego zasadniczymi wartościami będą sprawiedliwość jako bezstronność i równość. Nurty liberalne w odmienny sposób podchodzą do ekonomii, gdyż posiadają specyfi czne, różnorodne wartości i idee.
Słowa kluczowe: liberalizm, utylitaryzm, polityka gospodarcza, leseferyzm, interwencjonizm

Zmiany sensu pojęcia „sprawiedliwości społecznej” w perspektywie celów państwa socjalnego

Andrzej Stoiński
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Streszczenie: Począwszy od lat 40. XIX w. w refl eksji o polityce coraz większej wagi nabiera termin sprawiedliwości społecznej. Podstawowa funkcja państwa, jaką jest zaprowadzanie sprawiedliwości, czyni rozumienie tego terminu rzeczą kluczową. W niniejszym tekście głównym przedmiotem zainteresowania jest znaczenie nadawane sprawiedliwości społecznej w perspektywie celów wyznaczanych państwu opiekuńczemu. Z tego względu obiektem badania będą sensy nadawane pojęciu sprawiedliwości społecznej. W tej dziedzinie można wyróżnić przynajmniej dwa nakładające się na siebie aspekty. Pierwszy dotyczy charakteryzowania samej sprawiedliwości. Da się ją bowiem ujmować jako cnotę, normę lub uprawnienie. Drugi aspekt odnosi się do odmiany sprawiedliwości utożsamianej ze sprawiedliwością społeczną. W tym przypadku w grę wchodzą takie jak: sprawiedliwość ogólna (prawna), rozdzielcza, wyrównawcza. Oprócz ujmowania sprawiedliwości społecznej jako identycznej z którymś z powyższych rodzajów sprawiedliwości bywa ona też traktowana jako idea zaprowadzania równości bądź solidarności w środowisku społecznym.
Słowa kluczowe: filozofi a polityki, etyka, sprawiedliwość, sprawiedliwość społeczna, państwo opiekuńcze

Przyszłość przez przeszłość – rola historii w koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego Jürgena Habermasa

Mikołaj Raczyński
Uniwersytet Warszawski

Streszczenie: Defi nicja patriotyzmu najczęściej ogranicza się do stwierdzenia, że jest to tylko pielęgnowanie pamięci o historii. Jednak patriotyzm może mieć dwojakie oblicze: jedno – najczęściej podkreślane – skierowane ku przeszłości i drugie ukierunkowane na teraźniejszość, a nawet przyszłość. Co więcej, zdaniem wielu badaczy patriotyzm nie musi być ściśle związany z jednym narodem czy kulturą. Wartą zainteresowania koncepcję patriotyzmu konstytucyjnego podczas dyskusji o tożsamości narodowej toczonych po II wojnie światowej wypracowali historycy i filozofowie niemieccy. Jednym z popularyzatorów tego projektu był i cały czas jest Jürgen Habermas. Według niemieckiego fi lozofa patriotyzm konstytucyjny to nie pozytywistyczne zasady konstytucyjne, ale pewne abstrakcyjne formy, sposoby interpretacji spajające określoną zbiorowość. Takimi uniwersalnymi zasadami mogą być procedury suwerenności oraz liberalne prawa jednostki. Patriotyzm konstytucyjny wydaje się odchodzić od tradycyjnego powoływania się na pamięć historyczną. Zamiast niej proponuje nie tyle czystą naukę, ale próbę uzyskania samoświadomości poprzez jej znajomość. W artykule przedstawiono argumenty wskazujące na to, że w koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego proponowanej przez J. Habermasa refleksyjnie opracowana historia odgrywa bardzo istotną, a nawet kluczową rolę.
Słowa kluczowe: Jürgen Habermas, patriotyzm konstytucyjny, historia, filozofia, demokracja

Bariery konsolidacji demokracji lokalnej: prezentyzm i recentywizm

Marcin Wałdoch
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Konstruowanie tożsamości zbiorowej jest jednym z wyzwań władzy politycznej dążącej do legitymizacji. W tym celu aktorzy polityczni dobierają różne instrumenty w zależności od swej afiliacji ideologicznej i korzeni politycznych. Obserwuje się w przestrzeniach lokalnych w Polsce, że dochodzi do swoistej depolityzacji życia społeczności. Zabiegiem mającym „uchronić” przed roztrząsaniem przeszłości i jej obecnych znaczeń, które mogą wywołać konfl ikt polityczny, są postawy prezentyzmu (dostosowanie przeszłości do swoich poglądów) oraz recentywizmu (skupienie się na teraźniejszości). Takie praktyki mają zasadnicze znaczenie dla procesu socjalizacji i intersubiektywizacji wartości politycznych istotnych dla konsolidacji demokracji.
Słowa kluczowe: demokracja, polityka lokalna, legitymizacja, aktor polityczny, depolityzacja

* * *

Koniec specjalnych relacji Stanów Zjednoczonych z Arabią Saudyjską?

Adam Gwiazda
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Od wielu lat Stany Zjednoczone utrzymują specjalne stosunki z Arabią Saudyjską, które, w odróżnieniu od relacji z Izraelem, są wzajemnie korzystne. Arabia Saudyjska sprzedaje ok.10 mln baryłek ropy naftowej dziennie. Transakcje te rozliczane są w amerykańskich dolarach, co wzmacnia tę walutę i tym samym dominację Ameryki w gospodarce światowej. Stany Zjednoczone z kolei starają się zapewnić bezpieczeństwo zarówno Arabii Saudyjskiej, jak i też innym, naftowym krajom arabskim. Chodzi tu m.in. o utrzymanie ogromnych zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego w przyjaznych dla Ameryki i całego Zachodu rękach. Ostatnio zmalało dla USA znaczenie tych zasobów i regionu Bliskiego Wschodu. Także zawarcie z Iranem porozumienia o normalizacji stosunków polityczno-gospodarczych doprowadziło do ochłodzenia relacji Stanów Zjednoczonych z Arabią Saudyjską. Sojusz obu tych państw przypomina małżeństwo z rozsądku, w którym za fasadą przyjaźni i harmonii kryje się rachunek zysków i strat. Będzie on trwać tak długo, jak długo wzajemne korzyści będą większe od strat.
Słowa kluczowe: Arabia Saudyjska, USA, ropa naftowa, Iran, specjalne relacje

Narracje na temat aneksji Krymu na łamach „Foreign Affairs” w świetle teorii stosunków międzynarodowych

Piotr Walewicz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Publikacje w zachodniej prasie specjalistycznej dotyczące zachowań międzynarodowych Federacji Rosyjskiej od zawsze wpisują się w jakiś konkretny paradygmat stosunków międzynarodowych. Artykuł jest analizą opinii i poglądów prezentowanych przez komentatorów i analityków publikujących na łamach „Foreign Aff airs”, przeprowadzoną na podstawie ich publikacji dotyczących aneksji Krymu przez Federację Rosyjską w marcu 2014 r. Przeanalizowano je przez pryzmat trzech teorii stosunków międzynarodowych głównego nurtu, tj. realizmu, liberalizmu i konstruktywizmu. W wyniku badań uzyskano potwierdzenie opinii, iż zachodni komentatorzy i analitycy zazwyczaj wyraźnie prezentują wybrany paradygmat stosunków międzynarodowych, pisząc o aneksji Krymu. Ponadto uznają, iż jest on jedynym skutecznym narzędziem wyjaśniania polityki zagranicznej państw, a tym samym deprecjonują znaczenie i przydatność pozostałych paradygmatów.
Słowa klucze: aneksja Krymu, amerykańskie czasopisma polityczne, polityka międzynarodowa – teoria

Zmiana postaw Ukraińców do Rosji w warunkach antyterrorystycznej operacji i potrzeb w pomocy humanitarnej mieszkańców Donbasu: wyniki badań socjologicznych

Maxim Enin
Narodowy Uniwersytet Techniczny Ukrainy

Streszczenie: W artykule zostały przestawione nowe cechy terroryzmu w Donbasie, który ma poparcie Rosji w walce o wpływy na politykę Ukrainy. Organizacje terrorystyczne w Donbasie reprezentują specyficzne związki terytorialne. Wykorzystując pojęcie „państwo”, koncentrując się na wierze prawosławnej i idei „rosyjskiego świata”, mają na celu rozszerzenie własnego terytorium, zastraszanie i demoralizację Ukrainy oraz społeczności światowej. W ramach operacji antyterrorystycznej w Donbasie były przeprowadzone badania dynamiki zmian postaw Ukraińców do Rosji. W okresie 6 – 15 grudnia 2014 r. Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii (KMIS) przeprowadził ogólne ukraińskie badanie opinii społecznej. Pogorszenie stosunku do Rosji jest obserwowane we wszystkich regionach Ukrainy. Jednocześnie w celach zbadania stosunku Rosjan do Ukrainy, Centrum Lewady w Rosji przeprowadziło badanie w Rosji w okresie 23 – 26 stycznia 2015 r. Celem drugiego badania było monitorowanie potrzeb mieszkańców Donbasu (obwodów Donieck i Ługańsk) w pomocy humanitarnej. Zostało ono przeprowadzone przez KMIS w sierpniu 2015 r. (autor artykułu był jednym z organizatorów badania). Sytuacja humanitarna w Donbasie w ciągu pół roku od grudnia 2014 r. do września 2015 r. pogorszyła się: wzrosła liczba respondentów oceniających warunki życia w swoich miejscach zamieszkania jako nie do zniesienia. Znacząca część badanych (15%) chciałaby opuścić miejsce zamieszkania w obwodach Donieck i Ługańsk, jednak nie mają takiej możliwości. Mimo dramatycznej sytuacji połowa mieszkańców Donbasu nastawiona jest optymistycznie, jednoczą się też, aby pomagać sobie nawzajem.
Słowa kluczowe: zapotrzebowanie na pomoc humanitarną, sytuacje stresowe, bezpieczeństwo publiczne, Ukraina, Donbas, Ługańsk, konflikt

Proces akcesyjny Chorwacji do Unii Europejskiej – implikacje dla dalszych rozszerzeń Wspólnoty

Maciej Górecki
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: W niniejszym artykule dokonano analizy możliwych implikacji procesu akcesyjnego Chorwacji dla dalszych rozszerzeń Wspólnoty (oficjalny status państwa kandydującego do członkostwa w Unii posiada pięć państw – Albania, FYROM, Czarnogóra, Serbia oraz Turcja). W celu jej przeprowadzenia przedstawiono rys historyczny stosunków unijnochorwackich, specyfi kę kształtowania procesu akcesyjnego Chorwacji na każdym z etapów, stan jego realizacji przez wskazanych oficjalnych kandydatów, oceny ich charakteru relacji z Unią Europejską oraz możliwe perspektywy przyszłego członkostwa.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Chorwacja, proces akcesyjny, nowi członkowie

Problemy i perspektywy Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej: analiza SWOT

Seilbek Mussatayev, Assem Kaidarova, Maigul Mekebaeva
Kazachski Narodowy Uniwersytet im. Al-Farabi

Streszczenie: W niniejszym artykule autorzy badają wpływ procesów integracyjnych na konkurencyjność gospodarek narodowych krajów uczestniczących w Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAEU). Jakiekolwiek procesy integracyjne, w tym integracja w ramach EAEA, oddziałują na gospodarki uczestniczących w niej państw na dwa sposoby: z jednej strony promują korzyści wynikające z multilateralnych kontaktów biznesowych, a z drugiej wzmacniają znaczenie konkurujących ze sobą poszczególnych gospodarek narodowych. Autorzy dokonują wyczerpującej analizy obecnej sytuacji i problemów EAEU, korzystając z różnych metod analizy politycznej (analizy porównawczej i systemowej analizy treści, analizy zdarzeń, analizy SWOT i innych). W dość ostrej polemice, opartej na wiarygodnych materiałach źródłowych, artykuł pokazuje nie tylko integrację współzależności, ale również konkurencję wewnątrz EAEU, przyczyny konfliktu, a także konsekwencje, które doprowadziły do dewaluacji rubla oraz spadku poziomu cen w Rosji, co z kolei ma negatywny wpływ na konkurencyjność gospodarek Kazachstanu i Białorusi.
Słowa kluczowe: integracja, unia, regionalna integracja gospodarcza, gospodarka narodowa, unia celna

* * *

Kompetencje i zadania Prezesa Rady Ministrów i Rady Ministrów w ramach polityki bezpieczeństwa

Adam Sokołowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: W ramach artykułu autor dokonał analizy organów administracji publicznej właściwej w sprawach polityki bezpieczeństwa, skupionej pod egidą Prezesa Rady Ministrów i samej Rady Ministrów. Dokonując przeglądu najważniejszych aktów prawnych oraz bazując na tekstach źródłowych, ujęte zostały główne kompetencje i zadania instytucji mających na celu ochronę życia i zdrowia obywateli Rzeczypospolitej Polskiej zarówno w okresie wojny, jak i pokoju. Wspierając się publikacjami ciągłymi, autor określił główne funkcje organów powołanych do wsparcia rządu i instytucji premiera w polityce bezpieczeństwa. Dokonując analizy oraz opierając się na deskrypcji, autor wyszczególnia zmiany w budowaniu i formułowaniu organów chroniących bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne skupionych pod parasolem działalności rządu jako władzy wykonawczej.
Słowa kluczowe: premier, Rada Ministrów, bezpieczeństwo wewnętrzne, organy polityki bezpieczeństwa, kompetencje rządu

Dyplomacja samorządowa jako innowacyjny instrument zarządzania regionem

Magdalena Bierzyńska-Sudoł
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Celem artykułu jest zaprezentowanie dyplomacji samorządowej jako nowatorskiej, innowacyjnej formy kontaktów międzynarodowych realizowanej przez samorządy regionalne i lokalne, w tym województwa kujawsko-pomorskiego. Autorka dokonała analizy formalnej i statystycznej różnych form funkcjonowania tej metody współpracy międzynarodowej. Na tej podstawie autorka wnioskuje, że dyplomacja samorządowa sprzyja budowie międzynarodowych więzi społecznych, gospodarczych, kulturalnych i innych na poziomie lokalnym i regionalnym.
Słowa kluczowe: dyplomacja samorządowa, innowacyjność, samorząd terytorialny, województwo kujawsko-pomorskie, zarządzanie

Przeszłość prawa pracy a współczesna polityka rynku pracy w Polsce

Marek Barszcz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: W 1989 r. rozpoczął się w Polsce proces transformacji systemowej, który dotyczył także rynku pracy. Proces ten został oparty na odrzuceniu dotychczasowego stanu prawnego w zakresie prawa pracy. W badaniu zmian dotyczących rynku pracy autor wykorzystał analizę instytucjonalno-prawną w połączeniu z decyzyjnym ujęciem polityki i posłużył się analizą propozycji programowych partii politycznych działających w Polsce. Badania objęły okres transformacji systemowej i zmiany ostatnich lat (od 2014 r.).
Słowa kluczowe: labour market, labour law, transformacja systemowa, decydowanie polityczne

Sytuacja polityki mieszkaniowej w województwie kujawsko-pomorskim

Marcin Skinder, Adam Sokołowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji polityki mieszkaniowej w województwie kujawsko-pomorskim na tle całej Polski. Posługując się metodami badań statystycznych, autorzy określili stan mieszkalnictwa w regionie i na tej podstawie zdefi niowali strategiczne kierunki polityki mieszkaniowej województwa. Z badań wynika, że na terenie województwa występują głębokie różnice w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w zależności od rodzaju osadnictwa (wielkie miasta, pozostałe miasta, wieś). Ponadto poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w województwie jest niższy niż w całym kraju. W efekcie niezbędna jest polityka, która pozwoliłaby na redukcję różnic w województwie oraz osiągnięcie średniej krajowej w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w regionie.
Słowa kluczowe: mieszkanie, polityka mieszkaniowa, prawo mieszkaniowe, potrzeby mieszkaniowe

Aspiracje życiowe młodych Polaków w kontekście zmieniającej się rzeczywistości – raport z badań

Wojciech Trempała, Martyna Rajek, Agnieszka Pazderska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: W niniejszym artykule autorzy prezentują wyniki badań własnych dotyczących dążeń życiowych młodych dorosłych w Polsce. Materiał empiryczny zbierany był od stycznia do maja 2015 r. na próbie 700 osób zamieszkujących województwo kujawsko-pomorskie w wieku od 16 do 24 roku życia. Zasadniczym celem badawczym była próba odpowiedzi na następujące pytania: (1) Czy obecna dynamiczna sytuacja międzynarodowa ma wpływ na zmiany w hierarchii aspiracji życiowych wśród młodych dorosłych? (2) Czy obecnie obserwowana modernizacja kultury oraz hybrydyzacja współczesnych stylów życia przyczynia się do rekonstrukcji deklarowanych dążeń życiowych młodych Polaków? (3) Czy aktualna sytuacja polityczna, ekonomiczna i społeczna w Polsce rzutuje na postawy i decyzje dotyczące przyszłości młodych dorosłych w kraju?
Słowa kluczowe: młodzież, aspiracje życiowe, globalne zagrożenia, współczesność

Aspiracje polityczne kazachstańskiej młodzieży

Gulmira Abdiraiymova, Meruert Shnarbekova
Kazachski Narodowy Uniwersytet im. Al-Farabi

Streszczenie: Artykuł przedstawia wyniki badań z 2015 r. dotyczące nastrojów politycznych kazachskiej młodzieży. Wskazują one na niskie zainteresowanie polityką. Analiza orientacji politycznej wedle tożsamości regionalnej wykazała, że młodzież z północnych, zachodnich i wschodnich regionów postrzega sytuację polityczną jako „niespokojną”. Natomiast respondenci z południowej i środkowej części kraju sytuację polityczną odbierali jako neutralną, wykazywali ponadto wysoki poziom tolerancji do kwestii politycznych i zdolności władania dyskursem politycznym. Profil polityczny młodzieży Kazachstanu nie jest jednorodny, dodatkowo zatarte są granice preferencji politycznych. Analiza wykazała również, że na formowanie ideologicznej i politycznej postawy wpływają raczej czynniki kulturowe (preferencje i stereotypy) niż społeczne.
Słowa kluczowe: aspiracje polityczny, wartości, młodzież, apolityczność, kultura polityczna, zaangażowanie polityczne

* * *

Prawa pamięci w kontekście art. 17 EKPC – prawo do negacjonizmu czy negacjonizm prawa pamięci?

Hanna Wiczanowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Streszczenie: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie mechanizmów ochrony praw pamięci na gruncie strasburskiego systemu ochrony praw jednostki, opartego na literalnym brzmieniu europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC), jak również praktyce orzeczniczej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC). Powyższa problematyka zostanie poddana analizie w oparciu o metodę dogmatyczno-prawną, sprowadzającą się do wykładni poszczególnych postanowień konwencji, jak również linii orzeczniczej ETPC. Podstawową hipotezą stawianą przez autorkę jest istnienie dwupoziomowego standardu ochrony przed negacjonizmem praw pamięci, w zależności od rodzaju zanegowanego prawa pamięci.
Słowa kluczowe: prawa pamięci, ETPC, Holokaust, art. 17 EKPC, ludobójstwo Ormian.

Wyzwania okresu transformacji ustrojowej w Argentynie – niedokończony proces rozliczania się z tzw. brudną wojną

Paulina Zamęcka
Uniwersytet Warszawski

Streszczenie: Zapoczątkowany w 1983 r. proces transformacji ustrojowej w Argentynie zakończył okres rządów junty wojskowej, ale jednocześnie wiązał się z wieloma wyzwaniami zarówno dla pierwszych demokratycznych rządów, jak i całego argentyńskiego społeczeństwa. Jednymi z najbardziej problematycznych kwestii determinowanych koniecznością konfrontacji ze zbrodniami z lat 1976 – 1983 okazały się tzw. sprawiedliwość okresu transformacji oraz kwestia tożsamości i pamięci zbiorowej społeczeństwa wychodzącego z okresu traumy, charakteryzującego się wysokim stopniem polaryzacji ze względu na odmienne, często sprzeczne interpretacje i wyobrażenia na temat przeszłości. W niniejszym artykule dokonano próby analizy trudnego procesu rozliczania się z okresem tzw. brudnej wojny, z uwzględnieniem charakterystyki wydarzeń, które do niego doprowadziły, polityki pierwszych demokratycznych po dyktaturze rządów oraz oryginalnych strategii wypracowanych przez argentyński ruch praw człowieka, które z jednej strony służyły walce z bezkarnością winnych, z drugiej zaś miały na celu przeciwdziałać społecznej amnezji i podtrzymać pamięć na temat tragicznych wydarzeń z przeszłości.
Słowa kluczowe: proces redemokratyzacji w Argentynie, łamanie praw człowieka, „brudna wojna”, polityka pamięci i niepamięci, pamięć zbiorowa

Sport i polityka . Wpływ konfliktu w byłej Jugosławii na życie i karierę Drażena Petrovica

Marek Szczutkowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Drażen Petrović to postać niezwykła. Wybitny sportowiec chorwacki, który otworzył drzwi graczom europejskim do kariery koszykarskiej w Stanach Zjednoczonych. Zawodnik ten dzięki wyjątkowym umiejętnościom i ciężkiej pracy stał się gwiazdą w amerykańskiej lidze NBA. Często porównywano go do Mozarta. Znajdując wiele analogii (młody wiek, niezwykły talent, unikalne podejście do wykonywanej pracy itp.), zapewne nie spodziewano się, że podobnie jak wielki kompozytor, koszykarz zakończy swoje życie przedwcześnie. Celem artykułu jest przedstawienie wpływu konfl iktu w byłej Jugosławii na życie osobiste i karierę sportowca. Prezentacja została dokonana na podstawie analizy literatury (polskiej i anglojęzycznej). W pracy przedstawiono również dane statystyczne obrazujące osiągnięcia zawodnika.
Słowa kluczowe: Drażen Petrovic, polityka i sport, historia sportu, wojny jugosłowiańskie

Piętno casusu Kosowa

Katarzyna Grabowska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Streszczenie: Niejednokrotnie w kontekście aneksji Krymu przywoływany był precedens powstały po uzyskaniu niepodległości przez Kosowo. Porównanie to, choć niezupełnie właściwe, daje asumpt do rozważań na temat tego, jakie właściwie możliwości stwarza ów precedens. Z perspektywy czasu jest zdecydowanie łatwiej dostrzec jego znaczenie dla współczesnej i przyszłej polityki międzynarodowej. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na podstawie analizy przypadku Kosowa jej skutków względem współczesnego status quo w systemie międzynarodowym. Dzięki studium niniejszego przypadku, wskazane zostaną obszary, w których występuje największe prawdopodobieństwo wykorzystania precedensu powstałego w Kosowie. Będzie to baza dla rozważań na temat tego, czy można przedsięwziąć jakieś środki zaradcze, aby nie dopuścić do nowych prób użycia precedensu Kosowa jako argumentu w „rozgrywkach” na arenie międzynarodowej.
Słowa kluczowe: precedens, samostanowienie narodu, prawo integralności terytorialnej, uznanie międzynarodowe

* * *

Rocznice urodzin weteranów Komunistycznej Partii Chin w polityce wewnętrznej Chińskiej Republiki Ludowej

Adrian Brona
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Streszczenie: W artykule przeanalizowano funkcje, jakie pełnią w Chinach uroczystości upamiętniające urodziny byłych liderów Komunistycznej Partii Chin. Za pomocą analizy treści ofi cjalnych przemówień oraz studium przypadku przebadano cztery uroczystości – 120. rocznicę urodzin Mao Zedonga oraz 100. rocznice urodzin Xi Zhongxuna, Hu Yaobanga oraz Liu Huaqinga. Podstawę teoretyczną stanowiła koncepcja pamięci kolektywnej, którą opracował Maurice Halbwachs. Wyniki wskazują na pełnienie funkcji legitymizacyjnej tych uroczystości w dwóch aspektach. Legitymizacji władzy partii w Chinach oraz Xi Jinpinga w partii.
Słowa kluczowe: pamięć kolektywna, legitymizacja, Mao Zedong, Xi Zhongxun, Hu Yaobang, Liu Huaqing, Xi Jinping, Komunistyczna Partia Chin

Polityka historyczna jako forma budowy wizerunku Polski na arenie międzynarodowej

Anna Wójcik
Akademia im. Jana Długosza w Krakowie

Streszczenie: Artykuł podnosi kwestię znaczenia polityki historycznej, nazywanej także polityką pamięci, jako kategorii, która na przestrzeni ostatnich lat stanowi przedmiot burzliwej debaty. Dzieje się tak dlatego, że poprzez narzędzia polityki historycznej, władza ma możliwość kształtowania oczekiwanej wizji państwa i narodu na arenie międzynarodowej. Budzi to kontrowersje ze względu na fakt możliwości arbitralnego przemilczenia niewygodnych faktów i zdarzeń. Zasadniczym celem artykułu było ukazanie znaczenia polityki historycznej jako narzędzia budowy wizerunku państwa na arenie międzynarodowej, nie dokonując oceny prowadzonej przez władze polityki. Zagadnienie to poruszane jest w szerokim zakresie na łamach różnego rodzaju publikacji oraz podczas konferencji naukowych czy debat historyków. Analizując literaturę przedmiotu oraz doniesienia prasowe, oficjalne dokumenty instytucji i urzędów państwowych, dokonano w artykule krótkiego przeglądu wybranych definicji polityki historycznej, jej aspektów i narzędzi jej realizacji oraz postulatów prowadzenia polityki historycznej w przyszłości.
Polityka historyczna powinna być realizowana przez polskie państwo nie tylko jako element budowy pozycji tego państwa w przestrzeni międzynarodowej, ale przede wszystkim jako element wychowania kolejnych pokoleń Polaków.
Nie mam wątpliwości, że w przestrzeni międzynarodowej, ogólnoświatowej, wszystkie rozsądne państwa, które rozumieją swoje potrzeby, a przede wszystkim, które mają poczucie swojej państwowości i godności, prowadzą aktywną politykę historyczną.
Słowa kluczowe: polityka historyczna, polityka pamięci, polityka, pamięć, historia, tradycja historyczna, pamięć zbiorowa

Stosunki polsko-gruzińskie w latach 1918 – 1921

Magdalena Włodarczyk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Streszczenie: Tradycja stosunków polsko-gruzińskich sięga kilkuset lat. Przejawiała się w różnej formie. Pierwotnie ideologicznej w sarmatyzmie oraz dyplomatycznej w szukaniu sojusznika w wojnie z Turcją. Następnie w formie podmiotów wchodzących w skład Imperium Rosyjskiego oraz walczących o niepodległość z tym samym wrogiem. Zagadnienie wspólnych kontaktów ma podłoże historyczne oraz polityczne, związane z przesiedleńczą polityką Rosji. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych w krótkim okresie istnienia Demokratycznej Republiki Gruzińskiej wiązało się z uznaniem początkowo de facto, a następnie de iure Gruzji na mapie świata. Współpraca opierała się głównie na zapewnieniu bezpiecznego powrotu do Polski licznej Polonii na Zakaukaziu oraz na sprzyjającej nowopowstałym państwom koncepcji federalistycznej marszałka Józefa Piłsudskiego. Stosunki obu państw były wzmocnione przez podpisanie sojuszu wojskowego oraz utworzenie Polsko-Gruzińskiego Związku Przemysłowo-Handlowego. Współpracę zakończyła agresja Rosji Radzieckiej na Gruzję w 1921 r.
Słowa kluczowe: stosunki polsko-gruzińskie, Gruzja, federalizm, polityka zagraniczna, Kaukaz

Inkluzje spraw polityczno-społecznych i światopoglądowych w badaniach z zakresu historii sztuki średniowiecznej. Studia przypadku

Przemysław Waszak
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Streszczenie: Sztuka średniowieczna nierzadko pełniła funkcje polityczne. Po nakreśleniu zakresu i przykładu aspektów politycznych w iluminatorstwie ottońskim następuje analiza ujęć sztuki średniowiecznej. Podejście do architektury romańskiej może być nacechowane światopoglądem charakterystycznym dla danej epoki. Tym ważniejsze są szeroko zakrojone, przeprowadzane badania obejmujące architekturę romańską w Polsce. Podejmowane są próby demitologizacji sztuki i odideologizowania podejścia do niej. Omówiono dwa odmienne przykłady upolitycznienia odbioru dwóch bardzo znanych gotyckich statui. Rozważania, których celem było wskazanie aspektów politycznych w podejściu do dzieł sztuki w ich analizach, prowadzą do wniosku o konieczności uwzględniania zmiennego czynnika politycznego, ale też zwracania uwagi na dzieła sztuki po prostu jako obiekty artystyczne.
Słowa kluczowe: historia sztuki, średniowiecze, sztuka, recepcja, sztuka a polityka, historia sztuki a polityka, interpretacje

RECENZJE

Michał Kosman (rec.): Łukasz Jureńczyk, Polska misja w Afganistanie. Wojsko polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2016, ss. 404.

Bartłomiej Selcer: Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu „Obrzeża polityki” [Poznań, 25 marca 2015 r.]