Analiza lingwistyczna listu P. Przewodniczącego
Prof. Elżbieta Laskowska poruszona formą przekazania opinii Romana Jasiakiewicza wobec Rektora Janusza Ostoja-Zagórskiego sporządziła analizę lingwistyczną jego listu.
Poniżej fragment analizy, cały tekst dostepny w załączniku:
Wartość jest cechą wtórną, motywowaną [1] przez właściwości obiektu dające się zweryfikować. I tak na przykład: jabłko jest dobre, ponieważ jest soczyste i słodkie [2]. Jeśli wypowiedź wartościująca powstaje w dialogu, odbiorca tejże wypowiedzi może zapytać partnera aktu komunikacji: ‘dlaczego obiekt nazywasz dobrym’ lub ‘dlaczego obiekt nazywasz złym’, jeżeli nadawca ogranicza się do ocen, nie podając ich motywacji. Jeśli wypowiedź wartościująca ma postać pisaną, odbiorca ma następujące możliwości:
- szukać motywacji ocen w tekście,
- odtwarzać te motywacje na podstawie wspólnej nadawcy i odbiorcy wiedzy o świecie [3],
- nie dociekać, jakie są motywacje ocen, lecz je przyjąć lub odrzucić.
W analizowanym liście pojawia się zdanie: Podczas uroczystości drżeliśmy […] na myśl, ile jeszcze gaf i nietaktów zostanie przez Pana popełnionych. W zdaniu tym presuponowane [4] są następujące treści:
- ‘pan rektor popełniał gafy i nietakty’,
- ‘gaf i nietaktów było wiele’.
[1] Por. J. Puzynina, Język wartości. Warszawa 1992, s.52 i in.
[2] Por. E. Laskowska, Wartościowanie w języku potocznym. Bydgoszcz 1992, s.12.
[3] Wspólna wiedza o świecie opiera się na właściwych dla danej wspólnoty kulturowej standardach, czyli schematach pojęciowych, odnoszących się zarówno do rzeczywistości fizykalnej, jak i społecznej (zob. A.Awdiejew, Standardy semantyczne w gramatyce komunikacyjnej <teoria i praktyka>. W: Gramatyka komunikacyjna. Pod red. A. Awdiejewa. Warszawa – Kraków 1999, s. 33-68).
[4] Presupozycję stanowi treść nie orzekana wprost, ale założona jako oczywista i przez to znana odbiorcy, na przykład wypowiedź Jan przestał palić zawiera prosupozycję Jan palił. Presupozycji nie można zaprzeczyć wprost, trzeba ją najpierw z tekstu wydobyć, co dla odbiorcy nieobeznanego z różnymi sposobami odnoszenia się do rzeczywistości przez wypowiedź jest trudne, a bywa, że zupełnie niemożliwe, co powoduje bezkrytyczne przyjmowanie presuponowanych treści. Zob. R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa 2001, s. 147 i nn.
