Prof. dr hab. Yuriy Zorenko z Instytutu Fizyki UKW otrzymał Nagrodę Naukową Prezydenta Miasta Bydgoszczy. Została ona wręczona podczas uroczystego koncertu z okazji 669. urodzin Bydgoszczy, który odbył się 19 kwietnia w Filharmonii Pomorskiej.
Yuriy Zorenko - życiorys
Urodziłem się 30 czerwca 1958 roku w mieście Tywriw, obwód Vinnytskiy, na Ukrainie. Mój ojciec, Włodzimierz Zorenko, był nauczycielem chemii i biologii w gimnazjum, a matka, Walentyna Zorenko, pracowała jako kierownik apteki powiatowej. W latach 1965-1975 byłem uczniem szkoły średniej nr1 w Tywrowie, którą ukończyłem z wyróżnieniem (złoty medal).
W latach 1975-1980 studiowałem na Wydziale Fizyki Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie na kierunku „radiofizyka i elektronika”. Po ukończeniu studiów w 1980 roku otrzymałem z wyróżenieniem dyplom specjalisty w zakresie radiofizyki.
Po studiach na uniwersytecie w listopadzie 1980 roku skierowano mnie do pracy w Instytucie Materiałów we Lwowie na stanowisko inżyniera, gdzie także rozpocząłem swoją karierę naukową. Na podstawie dorobku naukowego za lata 1981-1985 w w/w instytucie w listopadzie 1985 roku obroniłem pracę doktorską (kandydat nauk fizycznych i matematycznych) w zakresie fizyki ciała stałego na Wydziale Fizyki Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Po otrzymaniu dyplomu kandydata nauk w latach 1986-1992 pracowałem na stanowisku starszego pracownika naukowego w Instytucie Materiałów we Lwowie.
W listopadzie 1992 roku rozpocząłem pracę w Instytucie Fizyki Stosowanej Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie na stanowisku wiodącego pracownika naukowego, a także zacząłem swoją pracę dydaktyczną na tym Uniwersytecie. Od lipca 1996 roku objąłem stanowisko kierownika Laboratorium Materiałów dla Optoelektroniki w/w Instytutu. W 2000 roku otrzymałem dyplom starszego pracownika naukowego, który na Ukrainie jest odpowiednikiem dyplomu docenta. Od grudnia 1999 roku do czerwca 2001 roku pełniłem obowiązki Dyrektora Instytutu Fizyki Stosowanej Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie.
Po reorganizacji Instytutu w 2001 roku przeszedłem do nowego Wydziału Elektroniki w/w Uniwersytetu na stanowisko głównego pracownika naukowego i kierownika Laboratorium Materiałów dla Optoelektroniki w katedrze elektroniki, gdzie prowadziłem swoją pracę dydaktyczną i naukową do września 2010 roku.
Od 2000 roku zacząłem współpracować z uniwersytetami i instytutami akademickimi w Polsce i w innych państwach Europy. Rezultatem tej współpracy, a także własnego dorobku naukowego po doktoracie, było uzyskanie w czerwcu 2008 roku stopnia doktora habilitowanego w zakresie fizyki na Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Gdańskiej. W tym samym roku uzyskałem również stopień naukowy doktora nauk (ekwiwalentny dyplomowi doktora habilitowanego na Ukrainie) w zakresie fizyki półprzewodników i dielektryków na Wydziale Fizyki Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie.
W 2009 roku rozpocząłem karierę akademicką na uniwersytetach polskich. Od grudnia 2009 do kwietnia 2010 roku pracowałem jako profesor wizytujący w Instytucie Fizyki Akademii Jana Długosza w Częstochowie, a od października 2010 roku do chwili obecnej pracuję na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Z Instytutem Fizyki wymienionego uniwersytetu planuję także związać swoją przyszłą karierę zawodową. Pragnę przekazać swoje doświadczenie dydaktyczne, jak również naukowe studentom i kadrze wymienionego Instytutu, w celu wspierania jego rozwoju w strukturze Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W czasie mojej pracy w Instytucie Fizyki UKW zostało założone i wyposażone w aparaturę technologiczną i pomiarową nowoczesne Laboratorium, specjalizujące się w tworzeniu nowych materiałów dla optoelektroniki w postacie warstw monokrystalicznych złożonych tlenków. Obecnie w w/w Laboratorium pod moim kierownictwem wykonuje sie szereg projektów naukowych finansowanych NCN, oraz projektów badan statutowych.
Na podstawie przewodu profesorskiego na Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Gdańskiej w marcu 2015 roku otrzymałem tytuł profesora fizyki. Także na podstawie dorobku naukowego, organizacyjnego i dydaktycznego za lata 2013-2014 w Instytucie Fizyki UKW otrzymałem Nagrodę Prezydenta Miasta Bydgoszcz w kategorii „Najlepszy naukowiec roku.”
Najważniejsze osiągnięcia naukowo-badawcze i wdrożeniowe
Za najważniejsze osiągnięcie mojej pracy naukowo-badawczej uważam założenie i opracowanie nowego kierunku w fizyce i technologii materiałów luminescencyjnych – wykorzystanie metody epitaksji z fazy ciekłej (metoda LPE) dla stworzenia materiałów luminescencyjnych w formie warstw monokrystalicznych.
Jestem uznanym fundatorem i głównym promotorem tego kierunku, gdyż z całego dorobku prac opublikowanych w tej dziedzinie około 2/3 prac stanowią publikacje moje autorstwa i współautorstwa. W szczególności, główne moje osiągnięcia w tej dziedzinie można podsumować następująco.
1. Opracowanie koncepcji stworzenia nowej klasy luminoforów na bazie warstw monokrystalicznych złożonych tlenków, w szczególności granatów A3Al5O12 (A= Y, Lu, Tb, Gd; B= Al, Ga), perowskitów AAlO3 (A= Y, Lu, Gd;), ortokrzemianów A2SiO5 (A= Y, Lu), wolframianów AWO4 (A= Cd, Ca) oraz szafiru Al2O3, w tym (i) ekranów katodoluminescencyjnych o wysokiej zdolności rozdzielczej; (ii) scyntylatorów dla detekcji promieniowania alfa i beta; (iii) kombinowanych scyntylatorów dla rozdzielczej detekcji cząstek i kwantów złożonego promieniowania jonizującego; (iv) ekranów dla wizualizacji obrazów rentgenowskich z rozdzielczą zdolnością w zakresie submikronów;(v) konwertorów promieniowania LED oraz (vi) termoluminoforów.
2. Udział w opracowaniu na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Lwowskiego i wdrożenie w Instytucie Materiałów we Lwowie w latach 1996-2003 technologii otrzymywania scyntylatorów na bazie kryształów wolframianów АWO4 (A= Cd, Zn, Ca, Pb), m. in. określenie czynników wpływających na wydajność scyntylacji w kryształach w/w wolframianów oraz poprawa ich własności scyntylacyjnych poprzez modyfikacje procesów wzrostu tych kryształów metodą Czochralskiego lub domieszkowanie jonami ziem rzadkich i jonami grupy rtęci.
Oprócz w/w technologii luminoforów w postaci warstw monokrystalicznych i kryształów, do ważnych cech swojego dorobku naukowego także zaliczam:
3. Ustalenie natury luminescencji własnej matryc złożonych związków tlenkowych o strukturze granatu A3B5O12), perowskitu AAlO3 (A= Y, Lu) oraz ortokrzemianów A2SiO5 (A= Y, Lu, Gd).
Do najważniejszego dorobku w tej dziedzinie zaliczam ustalenie wpływu defektów przestawienia (antisite defects) typu AB i BA oraz łuków po tlenu na tworzenie centrów luminescencji i centrów pułapkowych poprzez badanie luminescencji niedomieszkowanych kryształów i warstw w/w związków. W szczególności, samo pojęcie „antisite defects as emission and trapping centers” było wprowadzone w terminologię naukową poprzez szereg moich samodzielnych publikacji oraz publikacji ze współautorami.
4. Ustalenie zdolności izoelektronowych domieszek grupy III do tworzenia nowych centrów luminescencyjnych oraz określenie natury tych centrów w związkach tlenkowych z różnym typem krystalicznej struktury, m. in. granatów, perowskitów oraz szafiru.
5. Porównawcze badania własności luminescencyjnych i scyntylacyjnych warstw i kryształów w/w granatów, perowskitów i ortokrzemianów z domieszkami jonów ziem rzadkich, w tym także pokazanie przewag warstw nad ich analogami w postacie kryształów, spowodowane brakiem w warstwach defektów przestawienia i łuków po tlenie, jako centrów luminescencji i centrów pułapkowych.
6. Określenie różnorodności natury i mechanizmów wzbudzenia centrów luminescencji spowodowanych domieszkami jonów grupy rtęci, m. in. jonów Pb2+ i Bi3 w warstwach w/w granatów A3Al5O12, perowskitów AAlO3, ortosilikatów A2SiO5, gdzie A= Y, Lu, oraz szafiru Al2O3.
7. Badanie procesów formowania agregatowych centrów luminescencyjnych w postaci nanokryształów i wtrąceń faz, zawierających jony Eu2+ w strukturze „fosforu z pomięcia” CsBr:Eu, w szczególności pokazanie możliwości poprawy własności tego fosforu poprzez stworzenie centrów agregowanych.
