Narodowe Centrum Nauki ogłosiło wyniki konkursów OPUS 21 i MINIATURA 5. Wśród nagrodzonych dofinansowaniem znalazły się projekty autorstwa pracowników Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

• dr hab. Danuta Szumińska typ konkursu: OPUS 21 - PER2Water – Uwalnianie trwałych zanieczyszczeń organicznych ze zmarzliny do wód powierzchniowych, na kwotę: 1 354 938 w tym dla UKW-Lidera projektu- 792 018 zł.
• dr Małgorzata Śliwinska, typ konkursu: MINIATURA 5 - Wpływ nebuliny na zależną od tropomiozyny i troponiny regulację oddziaływań aktomiozynowych, na kwotę:  49 940 zł.
• dr Joanna Meger, typ konkursu: MINIATURA 5 - Genomowe podstawy odporności jesionu wyniosłego na zamieranie wywołane przez Hymenoscyphus fraxineus, na kwotę: 49 282 zł.
• dr Paweł Popielarski, typ konkursu: MINIATURA 5 - Opracowanie prototypu złącza p-n zbudowanego z cienkich warstw monokrystalicznych granatów, na kwotę: 49 995  zł.

Gratulujemy!

---

Popularnonaukowe streszczenia nagrodzonych projektów:

Uwalnianie zanieczyszczeń z wieloletniej zmarzliny (PER2Water)
Kierownik: dr hab. Danuta Szumińska

Wieloletnia zmarzlina to grunt pozostający w stanie zamrożonym przez dłuższy okres (ponad rok). Zajmuje ona około 25% powierzchni lądów na Ziemi i stanowi swoistą „pułapkę” dla różnych zanieczyszczeń. Wśród takich zanieczyszczeń znajdują się tzw. trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO). Są to substancje organiczne powstające na przykład w wyniku spalania paliw, działalności przemysłowej, pożarów, czy też aktywności wulkanicznej. TZO trudno się rozpadają i długo pozostają w środowisku: w wodzie, glebach, powietrzu. Związki te poprzez oddychanie, czy żywność dostają się do organizmów, z czasem akumulują się w nich, i wywołują negatywny wpływ na zdrowie zwierząt i ludzi. Postępujące w szybkim tempie zmiany klimatu pociągają za sobą topnienie zmarzliny, a zatem możliwość uwalniania z niej zanieczyszczeń. Dostrzegamy już w badaniach naukowych pierwsze sygnały, że takie zjawisko występuje.

W projekcie PER2Water planujemy dokładnie opracować problem uwalniania się trwałych zanieczyszczeń organicznych z wieloletniej zmarzliny we wschodniej Syberii (w regionie kołymskim). Jako obszar mniej zanieczyszczony od Syberii zachodniej, a jednocześnie teren występowania grubej warstwy trwale zamarzniętego gruntu (zmarzliny), region ten idealnie nadaje się do sprawdzenia, czy problem ma zasięg lokalny, czy ogólnoświatowy. Planowane jest także określenie potencjalnych źródeł zanieczyszczeń akumulowanych w środowisku kriogenicznym wschodniej Syberii.

Projekt realizowany jest w konsorcjum przez interdyscyplinarny zespół badawczy złożony z naukowców z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (kierownik projektu - dr hab. Danuta Szumińska, prof. uczelni) i Politechniki Gdańskiej (kierownik zespołu badawczego - prof. dr hab. inż. Żaneta Polkowska).

Wpływ nebuliny na zależną od tropomiozyny i troponiny regulację oddziaływań aktomiozynowych
Kierownik: dr Małgorzata Śliwinska

Celem działania naukowego jest charakterystyka molekularna wpływu nebuliny na regulację oddziaływań aktyny z miozyną w fundamentalnym procesie komórkowym, jakim jest skurcz sarkomeru. Wzajemne oddziaływania głównych białek sarkomeru, aktyny i miozyny, prowadzą do ich przesuwaniawzględem siebie, a w konsekwencji do skracania sarkomerów i skurczu mięśnia. Proces ten jest regulowany przez liczne białka, ale przede wszystkim przez tropomiozynę oraz kompleks troponiny. Najnowsze badania wskazują, że regulacja skurczu sarkomeru wymaga udziału szeregu innych białek, wśród których kluczowa może być nebulina. Badania nad tym białkiem nie są łatwe, ponieważ jest to jedno z największych znanych białek, złożone z wielu powtarzających się fragmentów, które trudno wyizolować z komórek i poddać analizom. Głównym zadaniem projektu jest wyprodukowanie w komórkach bakteryjnych i oczyszczenie funkcjonalnych fragmentów nebuliny. Następnie zweryfikowany będzie ich wpływ na zależną od tropomiozyny i troponiny regulację oddziaływań aktyny z miozyną. Dzięki takiemu nowatorskiemu rozwiązaniu zbliżymy się do zrozumienia mechanizmów działania tego gigantycznego, a wciąż tajemniczego białka.

Genomowe podstawy odporności jesionu wyniosłego na zamieranie wywołane przez Hymenoscyphus fraxineus
Kierownik: dr Joanna Meger

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.) jest ekologicznie i ekonomicznie cennym gatunkiem drzewa liściastego w całej Europie. W ostatnich latach liczebność populacji jesionu uległa dramatycznemu zmniejszeniu na skutek inwazji patogennego grzyba Hymenoscyphus fraxineus (HF), który powoduje zamieranie jesionu. Celem działania naukowego jest wstępne rozpoznanie zmienności genetycznej na poziomie genomu gatunku (identyfikacja markerów SNP) powiązanej z odpornością na HF oraz przetestowanie polimorfizmów SNP do prowadzenia tzw. selekcji genomowej w kierunku odporności na HF. Uzyskane wyniki pozwolą na opracowanie i zweryfikowanie metody identyfikacji drzew jesionu wyniosłego odpornych na HF, która będzie mogła zostać wykorzystana w szerszej skali i z sukcesem umożliwić selekcję i hodowlę drzew niewrażliwych na patogen. Działanie naukowe zmierza w kierunku odbudowy populacji jesionu wyniosłego, aby zmniejszyć skutki zamierania oraz umożliwić przetrwanie gatunku.