Wyjątkowa kolekcja w zbiorach Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego

„Panorama czasu dokonanego” to niezwykła podróż po zakamarkach ludzkiej psychiki. Mariusz Kałdowski, utrwalił na płótnie Rodaków, którzy zapisali się w historii polskiej emigracji. Kolekcja, licząca 42 dzieła, powstała w latach 1997 – 1998 w Londynie. Od 2009 roku stanowi depozyt Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego. Duchowym opiekunem galerii był ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie – Ryszard Kaczorowski. Czemu podróż? Oddajmy na chwilę głos Mariuszowi Kałdowskiemu: „Malując portrety, zawsze szukam czegoś specjalnego. To coś, dzięki czemu portret przemawia. To „coś” można znaleźć w każdym człowieku (…) należy otworzyć się tak bardzo na modela, aby oddychać jego światem. Być kanałem, którym przepływają najsubtelniejsze elementy osobowości człowieka, na którego się patrzy”. Każda z tych postaci przemawia spojrzeniem, gestem, mimiką. Tytułowy „czas dokonany” zdaje się być emocją odciśniętą na twarzy. Artysta posługując się paletą żywych barw tworzy duchowy pejzaż postaci. To żywiołowa gra rozedrganych kolorów otrzymana swobodnymi pociągnięciami pędzla. Dla Kałdowskiego kolor – zgodnie z definicją Paula Cezanne’a – jest formą. Sam akt twórczy, jak wspominał przed laty Mariusz Kałdowski, był niezwykle wyczerpujący. W piorunującym tempie powstał panteon polskiej emigracji. Malowanie portretu – zdaniem Artysty – jest zdecydowanie bardziej emocjonalnie wymagające. „Wchodzimy głębiej – tłumaczył Autor – stopień skupienia, sposób przygotowania się do malowania portretu jest zupełnie inny niż przyjemność malowania pejzażu. Trzeba tu odpowiedzieć sobie na kilka podstawowych pytań – po co żyję, dokąd zmierza itp., bo proces życia każdego człowieka jest zapisany w twarzy. I żeby portret był wiarygodny, miał sens, trzeba znaleźć, a właściwie stworzyć w sobie pewną historię życia tego człowieka. Muszę ją sobie zbudować, a polega to również na odnajdywaniu w sobie podobnych doświadczeń, emocji, które chcę w portrecie wyrazić”. Patrząc na twarze spoglądające z ram obrazów, trwamy w atmosferze wyczekiwania i napięcia. Bohaterowie dzieł Kałdowskiego chcą o sobie opowiedzieć. W tym tłumie emocji każdy znajdzie cząstkę siebie. Kolekcja była wielokrotnie pokazywana w kraju i zagranicą. Po raz pierwszy portrety wystawione zostały 20 marca 1998 r., z okazji II Londyńskiego Tygodnia Polski w Town Hall na Ealingu. Zebrała wówczas mnóstwo pozytywnych recenzji. Po ponad 20 latach „Panorama czasu dokonanego” nadal zachwyca. Dla niej, czas dokonany nie nadejdzie. To wieczna afirmacja życia i dokonań portretowanych. To Galeria Narodowa Małej Emigracji i wielka lekcja historii.

Mariusz Kałdowski
urodził się w Chełmnie w 1962 r. W latach 1982 – 1987 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uzyskał dyplom z projektowania książki (u prof. Banaszewskiego) oraz z drzeworytu (u prof. Bunscha). Malarstwo studiował w pracowni u prof. Zbysława Maciejewskiego. W latach 1996 – 2014 mieszkał, tworzył i wystawiał w Wielkiej Brytanii (od 2002 do 2013 jako artysta – rezydent w londyńskim Regent Parku). Miał ponad 300 wystaw. Obrazy Mariusza Kałdowskiego podziwiano w najsłynniejszych galeriach. Przez wiele lat współpracował z National Trust (brytyjskim powiernictwem narodowym). Za swoją działalność artystyczną był wielokrotnie nagradzany, m.in. przez „The Artist Magazine”, Windsor & Newton, Pro Arte, Caran d’Ache, Royal Talents, Free Painters and Sculptors, i wiele innych instytucji, wydawnictw, stowarzyszeń. Najważniejsze dzieła Artysty to m.in.: cykl pejzaży reprezentacyjnych ogrodów w Północnej Walii, kolekcja portretów - „Velis Passis” oraz „Panorama czasu dokonanego”, monumentalne – 22 metrowe „Cztery pory roku, cztery pory życia”, Tryptyk Chopinowski, „Obrazy z wystawy” Musorgskiego. Mariusz Kałdowski sięga po różne technik malarskie, rysuje również tuszem na papierze. Jest twórcą niespokojnym, stale poszukującym swej drogi artystycznego wyrazu. Dzięki temu nie przestaje zaskakiwać.

olej na płótnie, 68 x 93,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 1
sygn.: M. Kałdowski 97

Irena Anders (ps. Renata Bogdańska), z domu Iryna Jarosewycz, urodziła się 12 maja 1920 r. w czeskim Bruntálu. Pochodziła z ukraińskiej rodziny o tradycjach muzycznych. Jej ojciec – Mykoła Jarosewyc był grekokatolickim księdzem i kapelanem wojskowym austro-węgierskiej armii i Ukraińskiej Armii Halickiej. Matka – Ołena z Nyżankiwśkich była siostrą Ołeksandra Nyżankiwśkiego – znanego ukraińskiego kompozytora i śpiewaka operowego. W 1926 r. rodzina przeniosła się do Lwowa, gdzie Mykoła Jarosewyc pełnił posługę duszpasterską w Państwowym Zakładzie dla Umysłowo Chorych. Od najmłodszych lat Iryna wykazywała zdolności muzyczne. Jako dziecko rozpoczęła edukację artystyczną w konserwatorium. Studiowała śpiew i grę na fortepianie w Polskim Towarzystwie Muzycznym we Lwowie. Po agresji ZSRR na Polskę i zajęciu Lwowa przez sowietów występowała w rewiowym teatrzyku Feliksa Konarskiego (Ref-Rena) oraz we lwowskim Teatrze Wielkim. Wkrótce dołączyła do orkiestry „Tea Jazz” Henryka Warsa. Zespół wyruszył w tournée po Związku Sowieckim. Jej scenicznym partnerem był m.in. Eugeniusz Bodo. W czasie formowania się Armii Polskiej w ZSRR dotarła wraz z mężem (Gwidonem Boruckim) do Buzułuku – w którym przebywał sztab Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Na przełomie 1941 / 1942 r. wstąpiła do nowopowstałej grupy „Polska Parada”. Zespół występował dla polskich żołnierzy i uciekinierów z rosyjskich łagrów. Artyści przeszli cały szlak bojowy z oddziałami gen. Władysława Andersa (Iran, Irak, Palestyna, Egipt, Włochy). Śpiewem Renata Bogdańska dodawała otuchy żołnierzom przed szturmem na Monte Cassino. Po zwycięskiej bitwie, na klasztornym wzgórzu zaśpiewała w duecie z mężem „Czerwone maki pod Monte Cassino”. Było to pierwsze wykonanie utworu autorstwa Feliksa Konarskiego. Wówczas również zaczął się Jej związek z gen. Andersem. W 1946 r. zagrała główną rolę żeńską w polsko-włoskiej produkcji „Wielka Droga” w reżyserii Michała Wyszyńskiego. Film opowiadał o losach żołnierzy 2 Korpusu Polski. W tym samym roku zagrała również we włoskim „Nieznajomym z San Marino”, w reżyserii Michała Waszyńskiego. Po wojnie zamieszkała w Wielkiej Brytanii. W 1948 r. poślubiła gen. Władysława Andersa. Dwa lata później przyszła na świat ich córka – Anna Maria. Irena Anders współpracowała z Marianem Hemarem i Feliksem Konarskim. Występowała przed Polonią w Wielkiej Brytanii, Francji, Izraelu, USA. Śpiewała dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa oraz Radia BBC (1958 – 1962). Po śmierci gen. Władysława Andersa (1970) pielęgnowała pamięć o nim. Działała w stowarzyszeniach i organizacjach kombatanckich. Była gościem honorowym centralnych uroczystości państwowych. Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Srebrnym Krzyżem „Zasłużony kulturze Gloria Artis”. Zmarła 29 listopada 2010 r. w Londynie. Pogrzeb odbył się 8 grudnia 2010 r. w Kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie. Prochy Ireny Anders spoczęły przy mężu na cmentarzu na Monte Cassino.

olej na płótnie, 80 x 90 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 2
sygn.: M. Kałdowski 1998

Tadeusz Andersz urodził się 20 września 1918 r. Był absolwentem XIII (ostatniej) promocji Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Po wybuchu wojny przez Rumunię, Jugosławię i Grecję dotarł do Francji, a następnie – w czerwcu 1940 r. – do Anglii. Dowodził eskadrą, a od 19 sierpnia 1944 r. – 315. (Dęblińskim) Dywizjonem Myśliwskim. W maju 1946 r. został dowódcą 306. (Toruńskiego) Dywizjonu Myśliwskiego. Po wojnie służył w RAF. Odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz angielskim i amerykańskim Defence Flying Cross (DFC). Był wieloletnim wiceprezesem Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii oraz adiutantem prezydentów RP na Uchodźstwie. Zmarł 29 października 2007 r. w Londynie.

olej na płótnie, 65,5 x 81,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 3
niesygnowany

Janina Baranowska, z d. Zbaraszewska. Urodziła się 28 października 1925 r. w Grodnie. Ojciec – Józef Zbaraszewski był wojskowym. W 1939 r. otrzymał przeniesienie z Grodna do Warszawy. Żona i córka miały dołączyć do niego we wrześniu. Niestety wybuch wojny rozdzielił rodzinę. W 1940 r., 15. letnia Janina została deportowana z matką do kołchozu w Dworańsku w Kazachstanie. Zwolniono je zimą 1941 r., pozostały jednak w Kazachstanie. Janina pracowała jako pomocnik stolarza, w ramach zapłaty otrzymywała zaczyn na chleb. Wiosną 1942 r., przedostała się do Jangi-Julu w Uzbekistanie, tam zgłosiła się do Armii Polskiej. Wraz z Armią Andersa wyruszyła na Bliski Wschód. W Palestynie przeszła kurs samochodowy, rozpoczęła naukę w polskiej szkole. Skierowano ją na naukę rysunku do Wlastimila Hofmana w Nazarecie. Następnie dotarła z armią do Egiptu, gdzie ukończyła kurs łączności. W 1945 r. została ewakuowana do Wielkiej Brytanii. Zamieszkała w Edynburgu. Chodziła do gimnazjum i liceum w Dunalastair House. W 1947 r. wyjechała do Londynu. Rozpoczęła studia malarskie pod kierunkiem Davida Bomberga w Borough Polytechnic Institute. Wyszła za maż za architekta – Maksymiliana Baranowskiego. W latach 1951 – 1954 uczęszczała na wykłady Mariana Bohusza-Szyszko w Studium Malarstwa Sztalugowego Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Swoje umiejętności szlifowała również w Putney School of Art. Była członkiem oraz prezesem Zrzeszenia Artystów Plastyków Polskich. Należała do Womens’s International Art Club, International Association of Art, National Society of Printers. Janina Baranowska zaliczana jest do najważniejszych polskich artystek działających w Wielkiej Brytanii. W latach 50. i 60. tworzyła prace w duchu abstrakcyjnego ekspresjonizmu. W latach 70. zwróciła się ku formom przedstawiającym, uproszczonym, nawiązującym do kubizmu. Podejmowała również tematykę życia codziennego. Jej twórczość artystyczna obejmowała także grafikę (miedziorytnictwo, gwasz), ceramikę oraz witrażownictwo. Miała 30 wystaw indywidualnych oraz ponad 60 zbiorowych, m.in. w Wielkiej Brytanii, Polsce, Australii, Belgii, Francji, Monako, Norwegii, Stanach Zjednoczonych, w Watykanie i Wenezueli. Witraże stworzone przez artystkę zdobią kościół św. Andrzeja Boboli w Londynie i Przenajświętszej Trójcy w Wolverhampton.

olej na płótnie, 75 x 90 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 4
sygn.: M. Kałdowski 1998

Katarzyna Bzowska-Budd urodziła się w Warszawie. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Reja, studiowała socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium otrzymała w 1976 r. W latach 1976 – 1980 pracowała w Ośrodku Badania Opinii Publicznej (OOBOP). Była wówczas zaangażowana w pracę seminarium psychologii humanistycznej, prowadzonego przez Krystynę Starczewską (PAN). Od 1980 r. mieszka w Londynie. W 1983 r. nawiązała współpracę z wydawanym tam „Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza”. Początkowo jako redaktor spraw krajowych, potem zastępca redaktora naczelnego. W latach 1991 – 2002 została redaktorem naczelnym pisma. Była również felietonistką czasopisma (prowadziła rubrykę „Prasowite zdziwienia”). Od 2015 r. publikowała w „Tygodniu Polskim” pod pseudonimem Julita Kin. Zasiada w zarządzie Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie i „Pamiętnika Literackiego”. Jest członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. W 2016 r. za książkę „Mieszkam na Wyspie” (Toruń-Londyn 2016) otrzymała nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie im. Włady Majewskiej. Odznaczona srebrnym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP na Uchodźstwie.

olej na płótnie, 80 x 90,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 5
sygn.: M. Kałdowski 1998

Andrzej Stanisław Ciechanowiecki, herbu Dąbrowa urodził się 28 września 1924 r. w Warszawie. Ojciec – Jerzy Stanisław (1893 – 1930) był dyplomatą, zaś matka – Matylda z hr. Osiecimskich-Hutten-Czapskich (1900 – 1991) udzielała się w życiu towarzyskim przedwojennej Warszawy. Pierwsze lata życia Andrzej Ciechanowiecki spędził w Budapeszcie, gdzie jego ojciec pełnił funkcję chargé d’affaires. Po nagłej śmierci Jerzego Ciechanowieckiego, rodzina powróciła do stolicy. Zamieszkali w willi przy ul. Piusa 6. Tam też mieściło się poselstwo brytyjskie. Konsul w poselstwie brytyjskim był bratem babki Ciechanowieckiego. W willi, Matylda wraz ze swoją matką – Marią Luizą stworzyły salon, zwany „małą ambasadą”. W nim gościły osobistości ze świata dyplomacji i warszawska elita. Andrzej Ciechanowiecki chłonął kosmopolityczną atmosferę rodzinnego domu. Uczył się języków obcych. Uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego. Po wybuchu II wojny światowej, rodzina próbowała przedostać się na wschód. Po wkroczeniu Rosjan, Ciechanowieccy dołączyli do oddziałów generała Franciszka Kleeberga. Nastoletni Andrzej, jako ochotnik, pomagał wówczas oficerom (po latach, został odznaczony medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”). Zimę rodzina spędziła we Lwowie, a na wiosnę przedostała się do Warszawy, gdzie Andrzej Ciechanowiecki kontynuował naukę na tajnych kompletach. W 1942 r., zdał maturę. Rozpoczął tajne studia – ekonomiczne (u prof. E. Lipińskiego) i historii sztuki (na Uniwersytecie Ziem Zachodnich). W czasie powstania warszawskiego był plutonowym podchorążym AK, matka zaś prowadziła kantynę w gimnazjum przy Placu Trzech Krzyży. Po upadku powstania, 10 października 1944 r., wraz z Czerwonym Krzyżem opuścił stolicę. Przeprowadził się do Krakowa. W czerwcu 1945 r., dostał angaż w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, był p.o. szefa protokołu w Ministerstwie Żeglugi i Handlu Zagranicznego. Wchodził w skład polskich delegacji i konferencji zagranicznych (m.in. jako delegat na kongres ONZ w Londynie). Otrzymał propozycję objęcia stanowiska szefa protokołu dyplomatycznego przy Bolesławie Bierucie. Jednak Ciechanowiecki odmówił. Na krótko trafił do ministerstwa skarbu. Trudności z otrzymaniem paszportu na wyjazdy służbowe do USA i Kanady, sprawiły, że Ciechanowiecki zrezygnował ze służby państwowej. Powrócił do Krakowa by kontynuować naukę. Ukończył Akademię Handlową (1947) oraz Wydział Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1950). Jesienią 1950 r., objął asystenturę w katedrze historii sztuki UJ. Rozpoczął pracę nad dysertacją poświęconą złotnictwu krakowskiemu epoki baroku. Powołał do życia Klub Logofagów (pożeraczy słów), w którym studenci i młodzi naukowcy dyskutowali z profesorami, politykami, ludźmi nauki, kultury i sztuki. 22 października 1950 r., Andrzej Ciechanowiecki został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwo Publicznego, pod zarzutem utrzymywania bliskich kontaktów z anglosaskimi placówkami dyplomatycznymi. Przebywał w areszcie przy ul. Koszykowej w Warszawie. Po dwóch latach śledztwa i przesłuchań, 15 stycznia 1952 r., skazano go na 10 lat więzienia za działalność konspiracyjną. Przebywał w zakładach karnych przy ul. Rakowieckiej, w Rawiczu i we Wronkach. 2 lutego 1956 r., zwolniono go i zrehabilitowano. Powrócił do Krakowa. Kontynuował pracę nad doktoratem. Utrzymywał się z drobnej działalności antykwarycznej. Był jednym z reaktywatorów „Tygodnika Powszechnego”. W 1958 r., po uzyskaniu stypendiów od British Council i Fundacji Forda, wyjechał do Wielkiej Brytanii. Jesienią 1959 r., przeniósł się na Uniwersytet w Tybindze (Niemcy), gdzie wykładał język i kulturę polską. W lipcu 1960 r., obronił tam doktorat poświęcony Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu. W początku lat 60., zamieszkał na stałe w Londynie, otrzymał obywatelstwo brytyjskie. Zajął się rynkiem sztuki. Nawiązał współpracę z firmą Mallett at Bourdon House (będącą filią prestiżowej Mallett & Son) na Bond Street. Organizował wystawy rzeźby francuskiej. Został współwłaścicielem, a następnie właścicielem słynnej Heim Gallery w Londynie. W 1986 r., otworzył również małą galerię sztuki przy Jermyn Street (Old Masters Gallery). Ciechanowiecki był nowatorem tworzenia katalogów zbiorów sztuki. Opracowania przygotowywane przez Ciechanowieckiego wyznaczyły standardy współczesnym domom aukcyjnym. Interesowała go głównie rzeźba barokowa i neoklasycystyczna oraz malarstwo XVI – XIX w. Inicjował i współorganizował wielkie wystawy o charakterze międzynarodowym: Zmierzch Medyceuszy (Detroit, Florencja), Złoty Wiek Neapolu (Neapol, Detroit), Giambologna (Edynburg, Londyn, Wiedeń). Był autorem i współorganizatorem ważnych wystaw poświęconych polskiemu dziedzictwu artystycznemu: Terasures of the Polish Kings w Dulwich Gallery w Londynie, Polish Expressionism i Land of the Winged Horsemen w muzeach USA. Dzięki swojej działalności i pracy na rynku sztuki zdobył reputacje marszanda o wysokiej, międzynarodowej pozycji. Kolekcjonował dzieła polskich twórców. Mocno angażował się w odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1986 r. powołał do życia Fundację Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie. Przekazał swoją niesłychanie cenną i przemyślaną kolekcję sztuki, obejmującą ponad 3000 obiektów (malarstwo, rzeźbę, grafikę, rzemiosło artystyczne, tkaniny, numizmaty, meble), a także księgozbiór i archiwalia stanowiące bezcenne poloniki. Całość nazywał „rozbitkami z gmachu Rzeczypospolitej rozsianymi po świecie”. Jako mecenas i donator, wspomagał również inne polskie muzea: Zamek Królewski na Wawelu, muzea narodowe w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Muzeum Mazowieckie w Płocku, muzea w Łańcucie, Ciechanowcu, Muzeum Polskie w Raperswil. Przyczynił się do restauracji zabytków na terenach dawnej Rzeczypospolitej, m.in. rezydencji Radziwiłłów w Nieświeżu (Białoruś). W imieniu Związku Polskich Kawalerów Maltańskich, którego był członkiem, sfinansował budowę Kościoła NMP i św. Maksymiliana Kolbe w krakowskich Mistrzejowicach (sam ufundował bogaty wystrój rzeźbiarski). W 1995 r., Ciechanowiecki uległ groźnemu wypadkowi. Stracił władzę w nogach. Do końca życia był jednak niezwykle aktywny i zaangażowany w działalność na rzecz polskiej kultury. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany (w Polsce i zagranicą), m.in. Orderem Orła Białego, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, licznymi medalami kombatanckimi oraz odznaczeniami z dziedziny kultury i sztuki. Zmarł 2 listopada 2015 r. w Londynie. Prochy Ciechanowieckiego spoczęły w krypcie NMP i św. Maksymiliana Kolbe w Krakowie.

olej na płótnie, 79,5 x 89,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 6
niesygnowany

Irena Delmar-Czarnecka wł. Irena Helena Głowacka, urodziła się 8 maja 1923 r. w Częstochowie. Studia wokalne i muzyczne ukończyła w Warszawie. Kształciła się również w Mediolanie. W 1948 r. występowała jako chórzystka w Operetce Warszawskiej. W 1951 r. wyjechała do stolicy Wielkiej Brytanii, na zaproszenie swojej ciotki – również aktorki – Mili Kamińskiej (1887 – 1961). Początkowo pracowała jako modelka. Kontynuowała jednak naukę śpiewu w Joan Reynolds – Davis School of Singing. Młodą dziewczynę wzięła pod swe skrzydła Jadwiga Szymonowiczowa – założycielka londyńskiego oddziału Związku Artystów Scen Polskich [ZASP]. To ona pomogła nawiązać jej kontakty z wybitnymi artystami, m.in. z Heleną Makowską – aktorką polskiego i europejskiego kina niemego, która przygotowała dla Ireny międzynarodowy repertuar, otwierający drzwi do londyńskich klubów. Pierwszy raz wystąpiła przed polską publicznością w Londynie, w kabarecie literacko-atrystycznym „Niebieski Balonik”, kierowanym przez Wiktora Budzyńskiego. W 1955 r. wyszła za mąż za pułkownika Kamila Czarneckiego (oficera operacyjnego 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka). Para utrzymywała bliskie relacje z generałem Andersem i jego żoną – Ireną (Renatą Bogdańską). Dom Państwa Czarneckich był miejscem spotkań polskiej emigracji niepodległościowej, często gościli w nim gen. Maczek, gen. Bor-Komorowski, Edward Raczyński, Ryszard Kaczorowski. Kariera i działalność Ireny Delmar-Czarneckiej nabierały tempa. Była aktorką w Teatrze Ref-Rena, w Polskim Teatrze Dramatycznym, w Teatrze Hemara i Teatrze Polskim ZASP. Występowała na scenach wielu krajów, m.in. w USA i Kanadzie. Gościła w zagranicznych stacjach telewizyjnych, brała udział w brytyjskich i amerykańskich produkcjach filmowych. Współpracowała z Radiem Wolna Europa. Jednym z jej największych sukcesów scenicznych była tytułowa rola w adaptacji operetki Offenbacha pod tytułem „Piękna Helena”, która swoją premierę miała w Teatrze Nowym prowadzonym przez Stanisława Belskiego i Feliksa Konarskiego (Ref-Rena) w klubie Roberta Hopena na Chepstow Villas. Irena Delmar stała się jedną z najjaśniej świecących gwiazd polskiej estrady na emigracji. Z Feliksem Konarskim współpracowała przez wiele lat. Występowała m.in. w jego kabarecie „Wesołe Piekiełko”, który mieścił się w klubie Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Londynie oraz w rewiach Ref-Rena w Ognisku Polskim. Gdy Feliks Konarski emigrował do USA, Irena Delmar kontynuowała dzieło swojego mistrza. W tym czasie występowała również w Teatrze Aktora prowadzonym przez Wojciecha Wojteckiego oraz w Teatrze Hemara, w którym zadebiutowała w tytułowej roli „Pięknej Lucyndy”. W latach 60. można było podziwiać ją w wielu sztukach m.in.: w „Adwokacie i różach” – Jerzego Szaniawskiego, „Kramie z piosenkami” – Leona Schillera, w reż. Stanisława Szpiganowicza, „Łowcy mgły” – Edwarda Chudzyńskiego, „M jak miłość” - Wiktora Budzyńskiego, „Polce prosto z Kraju” – Stanisława Balińskiego. Występowała w spektaklach rocznicowych, recitalach i rewiach Leonarda Biedrzyckiego, Ryszarda Kiersnowskiego i Mieczysława Malicza. Była członkiem i wieloletnim prezesem Związku Artystów Scen Polskich za Granicą. Prowadziła również Teatr ZASP w Londynie. Z okazji 40. lecia ZASP w 1982 r., zorganizowała wielką galę teatralną z udziałem ponad pięćdziesięciu aktorów. Od tej pory każdą kolejną okrągłą rocznicę uświetniała specjalna gala. Teatr był dla Ireny Delmar-Czarneckiej nośnikiem polskich wartości, kultury i tradycji. Sztuka spajała środowisko, pielęgnowała polskość, budowała tożsamość narodową. Artystka aktywnie włączała się w organizację przedsięwzięć związanych z ważnymi dla Polaków rocznicami. W 1985 i 1995 r. przygotowała program artystyczny w ramach Kongresów Kultury Polskiej na Obczyźnie. Irena Delmar-Czarnecka działała charytatywnie. Na długiej liście koncertów i imprez dobroczynnych są m.in.: Bale Aktora, Bale Emigracji, Opłatki ZASP, koncerty dla ofiar wojny w domu Sue Ryder, widowisko „Póki my żyjemy” z 1990 r., z którego zyski przekazano na rzecz Funduszu Pomocy Krajowi. Wspierała Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Z jej inicjatywy w Domu Polskim zawisły tablice upamiętniające ważne dla życia emigracji postacie, a na warszawskich Powązkach odsłonięto pomnik „Dla Nich” – w hołdzie 250 tys. żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Irena Delmar otaczała opieką ludzi teatru, odwiedzała ich w szpitalach i domach opieki, a gdy odchodzili na wieczną scenę – wykupywała dla nich miejsca na cmentarzu i dbała o groby polskich artystów. Irena Delmar-Czarnecka została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, nadanym przez prezydenta Edwarda Raczyńskiego, z rąk prezydenta Kazimierza Sabbata odebrała Złoty Krzyż Zasługi, Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta uhonorował ją prezydent Ryszard Kaczorowski, a Lech Wałęsa – Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W 2015 r. za wszechstronną działalność artystyczną i kulturalną promującą polską kulturę na świecie została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Społeczna Fundacja Pamięci Narodu Polskiego przyznała jej medal Polonia Mater Nostra Est. O życiu Ireny Delmar-Czarneckiej opowiada film dokumentalny pt. „Tęskniłeś tyle lat…”, w reżyserii Leszka Platty z 2000 r.

olej na płótnie, 78,5 x 88 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 7
sygn.: M. Kałdowski 1997

Ryszard Dembiński urodził się 24 lutego 1924 r. w Poznaniu. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. W 1940 r. został wywieziony do Kazachstanu. Wstąpił do Armii Andersa. Żołnierz 1. Dywizji Pancernej, brał udział w wyzwoleniu Francji, Belgii i Holandii. Ukończył Szkołę Podchorążych Łączności w Szkocji. Był dowódcą 9. Pułku Ułanów Małopolskich. Służbę zakończył w stopniu rotmistrza. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W latach 1956 – 2000 pełnił funkcje sekretarza, członka redakcji i przewodniczącego Komitetu Redakcyjnego „Przeglądu Kawalerii i Broni Pancernej”. Był prezesem Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (1979 – 2003). Odznaczony Krzyżem Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Mąż Róży Raczyńskiej – córki prezydenta Edwarda Raczyńskiego. Zmarł 29 czerwca 2008 r., w Londynie. Został pochowany z honorami wojskowymi w dawnej rodzinnej posiadłości hrabiów Raczyńskich w Rogalinie.

olej na płótnie, 80 x 90 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 8
sygn.: M. Kałdowski 1998

Maria Drue urodziła się w Krakowie. Była wychowanką Szkoły Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego i Guilford School of Music w Londynie. Pracowała w londyńskich teatrach emigracyjnych, jako akompaniatorka i kompozytorka. Jest autorką wielu tekstów kabaretowych i piosenek dla teatru dziecięcego „Syrena”. Przez wiele lat akompaniowała Renacie Bogdańskiej-Anders. Pracowała w kabaretach Mariana Hemara i Feliksa Konarskiego (Ref-Rena). Była wieloletnim kierownikiem muzycznym w Teatrze Nowym pod dyrekcją Urszuli Święcickiej.

olej na płótnie, 70,5 x 90,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 9
sygn.: Mariusz Kałdowski 97

Juliusz Englert urodził się 7 września 1927 r. w Warszawie, jako syn Adama i Wandy z d. Rotwand. Uczęszczał do XXXVIII Szkoły Powszechnej im. Marii Skłodowskiej – Curie. Ojciec – niegdyś legionista i żołnierz 1. Kompanii Kadrowej, pełnił w latach trzydziestych funkcję Dyrektora Archiwum Miejskiego w Warszawie (gmach Arsenału). We wrześniu 1939 r., uczestniczył w obronie Warszawy, był zastępcą komendanta obrony przeciwlotniczej miasta, a następnie zastępcą szefa Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej / AK. 12-letni Juliusz został gońcem. W marcu 1943 r. wstąpił do batalionu harcerskiego „Wigry”. W tym czasie uczył się w Szkole Graficznej im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. W 1946 r. przedostał się do Włoch, wstąpił do 2 Korpusu Polskiego. Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii. Ukończył Borough Polytechnic Institute w Londynie. Zajmował się fotografią, był publicystą, dziennikarzem i grafikiem. Przez wiele lat działał w harcerstwie. Założył i kierował londyńskim 12. Kręgiem Starszoharcerskim im. Stefana Starzyńskiego. Zasiadał w radach naukowych – Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz Instytutu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Był inicjatorem i autorem ponad stu wystaw fotograficznych w Polsce i Wielkiej Brytanii poświęconych II wojnie światowej oraz życiu polskiej emigracji niepodległościowej. Przygotował kilkanaście albumów historycznych, m.in. o Józefie Piłsudskim, gen. Władysławie Andersie, gen. Stanisławie Maczku, gen. Tadeuszu Borze-Komorowskim, gen. Władysławie Sikorskim. 15 sierpnia 2007 r. awansowany do stopnia majora w stanie spoczynku. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, Orderem Świętego Jana Jerozolimskiego. Zmarł 13 stycznia 2010 r. w Londynie.

olej na płótnie, 75 x 91 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 10
sygn.: M. Kałdowski 1998

Stanisław Frenkiel urodził się 14 września 1918 r. w Krakowie. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Andersa. Ukończył ASP w Bejrucie, a także Sir John Cass College Technical Institute w Londynie. W latach 1969 – 1986 pełnił funkcję dziekana Wydziału Pedagogiki Sztuki na Uniwersytecie Londyńskim. Otrzymał doktorat honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był członkiem Krakowskiej Akademii Umiejętności i Królewskiej Akademii w Bristolu, a także współzałożycielem Związku Młodych Artystów w Wielkiej Brytanii oraz Zrzeszenia Plastyków Polskich. Zmarł 17 czerwca 2001 r. w Londynie.

olej na płótnie, 70 x 95 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 11
sygn.: Kałd.

Ryszard January Gabrielczyk urodził się 19 września 1927 r. w Łucku. Był synem powstańca śląskiego. W 1940 r. został wysiedlony wraz z rodziną na Syberię. W 1942 r. wstąpił z ojcem do tworzącego się Wojska Polskiego. Do 1947 r. uczył się w szkołach junackich w Palestynie. Maturę zdał w Wielkiej Brytanii. Tam też podjął studia. Pracował jako inżynier budowlany. Zaprojektował i zrealizował kilkadziesiąt dużych obiektów w Wielkiej Brytanii, m.in. siedzibę Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie. Był aktywnym działaczem emigracyjnym, członkiem wielu polskich i angielskich instytutów naukowych i stowarzyszeń (m.in. Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii). Od 1965 r. pełnił funkcję sekretarza, a od 1969 r. – powiernika Polish Benevolent Fund. (Polskiego Funduszu Dobroczynnego). Przez wiele lat kierował Polską Macierzą Szkolną. Zasiadał w Radzie i Komitecie Fundacji M. B. Grabowskiego. Był członkiem Fundacji Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie. Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski, Orderem Św. Sylwestra, Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP, Złotym Krzyżem Zasługi.

olej na płótnie, 79,5 x 95,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 12
sygn. Mariusz Kałdowski 1997

Zdzisław Jagodziński urodził się 14 stycznia 1927 r. w Białokrynicy na Wołyniu. W 1940 r. został wywieziony do Kazachstanu. Ewakuowany wraz z Armią Andersa. Ukończył Junacką Szkołę Kadetów na Środkowym Wschodzie (1942 – 1947). Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii. Studiował ekonomię i socjologię (University College Galway, University of London) oraz historię na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie, gdzie w 1972 r. obronił dysertację doktorską przygotowaną pod kierunkiem Mariana Kukiela (Anglia wobec sprawy polskiej w okresie Wiosny Ludów 1848 – 1849). Początkowo pracował jako urzędnik bankowy. Od 1970 r. był wykładowcą na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie. W 1973 r. objął kierownictwo Biblioteki Polskiej w Londynie. Dzięki Jego zabiegom, zbiory biblioteczne powiększyły się o publikacje dot. Katynia, rękopisy literackie, spuścizny po politykach i działaczach emigracyjnych. Stworzony przez niego księgozbiór wydawnictw publikowanych w Polsce poza cenzurą w latach 1976 – 1989 jest jednym z największych na świecie. W latach 1974 – 1989 Biblioteka stała się największym punktem dystrybucji książek dla Polaków w kraju. Współpracowała z opozycją w Polsce oraz z Radiem Wolna Europa. Zdzisław Jagodziński był redaktorem „Biesiady Krzemienieckiej”, członkiem redakcji „Tek Historycznych”, a także autorem opracowań bibliograficznych. Przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezesa Polskiego Towarzystw Historycznego w Wielkiej Brytanii oraz Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski (IV i V), Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939, Złotym Medalem Żołnierzy Kresowych, Złotą Odznaką Związku Ziem Wschodnich RP. Zmarł 5 marca 2001 r. w Londynie.

olej na płótnie, 75 x 91 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 13
niesygnowany

Ksiądz Paweł Jasiński urodził się 10 sierpnia 1922 r., w Jabłonnie koło Warszawy. Śluby zakonne złożył w wieku 18 lat. W latach 1942 – 1943 studiował w Mariańskim Instytucie Filozoficzno-Teologicznym. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po ślubach wieczystych w 1945 r., wyjechał do Rzymu. W 1948 r., otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kardynała Alojzego Traglii. W 1950 r. uzyskał stopień doktora teologii. W latach 1950 – 1969 mieszkał w Anglii, w Hereford, a następnie w zakupionym w 1953 r., przez o. Józefa Jarzębowskiego ośrodku mariańskim w Fawley Court. Prowadził tam pracę duszpasterską, pisał artykuły, współpracował z Radiem Wolna Europa. Jako proboszcz największej polskiej parafii w Wielkiej Brytanii na Ealingu, doprowadził do zakupienia w 1986 r., kościoła w centrum dzielnicy (Kościół NMP Matki Kościoła). Od 1988 r., pełnił funkcję prowincjała Zgromadzenia Ojców Marianów w Wielkiej Brytanii. Po latach intensywnej pracy osiadł w Lower Bullingham. Za działalność społeczną został odznaczony przez Prezydenta RP na Uchodźstwie – Komandorią Orderu Odrodzenia Polski. Ksiądz Paweł Jasiński zmarł 23 marca 2003 r. w domu zakonnym w Fawley Court. Spoczywa na cmentarzu mariańskim w Henley-on-Thames

olej na płótnie, 87 x 108 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 14
sygn.: M. Kałdowski 1997

Ryszard Kaczorowski urodził się 25 listopada 1919 w Białymstoku. Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Jelita. Był synem Wacława Kaczorowskiego i Jadwigi z Sawickich. Miał dwóch starszych braci. Ojciec był kolejarzem, matka pracowała w fabryce wyrobów tytoniowych. Wychowywany w duchu patriotycznym, już w wieku 12 lat wstąpił do Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego. W 1933 r. złożył przyrzeczenie harcerskie, wkrótce został drużynowym. Od 1938 r. służył w drużynie o specjalności lotniczej. Miał uczestniczyć w kursie spadochronowym i szybowcowym, jednak wybuch wojny przekreślił te plany. W pierwszych dniach września 1939 r., działał w pogotowiu harcerskim, które patrolowało ulice Białegostoku w poszukiwaniu dywersantów. Miejsce wycofującego Wehrmachtu zajęli sowieci. Ryszard Kaczorowski wraz z kolegami przystąpił do tworzenia struktur konspiracyjnych. Pełnił funkcje komendanta okręgu białostockiego Szarych Szeregów. Był łącznikiem między Szarymi Szeregami a Komendantem Związku Walki Zbrojnej. 17 lipca 1940 r. aresztowany przez NKWD. Więziono go w Białymstoku i Mińsku. 1 lutego 1941 r., po dwudniowym procesie został skazany przez Najwyższy Sąd Białoruskiej Republiki Radzieckiej na karę śmierci. Przez 100 dni przebywał w celi śmierci. 10 maja 1941 r., wyrok zmieniono na 10 lat łagrów. Trafił do Władywostoku, a następnie na Kołymę. Pracował tam w kopalni złota w tzw. Dolinie Śmierci. Na wieść o podpisaniu układu Sikorski-Majski (30 lipca 1941 r.), opuścił obóz. Po dwóch miesiącach tułaczki, Ryszard Kaczorowski dotarł do Kirgizji, gdzie tworzyła się Armia Andersa. W Iranie został skierowany do szkoły podoficerskiej przy Dywizji Strzelców Karpackich. Grudzień 1943 r. spędził w północnym Iraku, a kolejne tygodnie w Palestynie i Egipcie. W maju 1944 r., w szeregach 3. Karpackiego Batalionu Łączności dotarł do Włoch. 11 maja jego kompania znalazła się pod Monte Cassino. Szlak bojowy zakończył w Bolonii. Do wiosny 1948 r. służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po zakończeniu wojny osiadł w Wielkiej Brytanii. Ukończył Szkołę Handlu Zagranicznego. Przez 35 lat pracował jako księgowy. Aktywnie działał w ZHP na emigracji. W latach 1967 – 1988 był Przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego na Uchodźstwie. Pomagał w tworzeniu struktur ZHP w wielu krajach. W 1967 r. pod Monte Cassino przygotował pierwszy światowy zlot harcerstwa polskiego. Na klasztornym wzgórzu zebrało się wówczas ponad 1200 harcerzy. Do zgromadzonych przemawiał gen. Władysław Anders. Kolejne zloty odbyły się w Kanadzie (1876), Belgii (1982) i USA (1988). Dzięki swojej niezwykłej aktywności Ryszard Kaczorowski stał się czołową postacią polskiej emigracji. W lutym 1986 r. Premier RP na Uchodźstwie Kazimierz Sabbat mianował go ministrem bez teki. Po kilku miesiącach Kazimierz Sabbat objął funkcję Prezydenta RP na Uchodźstwie, zaś Ryszard Kaczorowski został Ministrem Spraw Krajowych i przewodniczącym Funduszu Pomocy Krajowi. Odpowiedzialny był m.in. za utrzymywanie kontaktu z działaczami podziemnej „Solidarności”. Na początku 1988 r. Kazimierz Sabbat wyznaczył go swoim następcą. W czerwcu 1989 r. Ryszard Kaczorowski wszedł w skład Rady Narodowej (odpowiednik polskiego parlamentu). Niespodziewanie, 19 lipca 1989 r., Kazimierz Sabbat zmarł. Ryszard Kaczorowski objął urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie. 20 grudnia 1990 r. zdecydował o zakończeniu działań wszystkich władz na uchodźstwie, poza Radą Narodową RP, która miała istnieć do przeprowadzenia w pełnie wolnych wyborów parlamentarnych. Uroczystość przekazania insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie (chorągwi RP, pieczęci Kancelarii Prezydenta, oryginału konstytucji z 1935 r. oraz Orderu Orła Białego), odbyła się wieczorem 22 grudnia 1990 r. w Zamku Królewskim w Warszawie. Ryszard Kaczorowski do końca życia pozostawał aktywny. W dawnej siedzibie Prezydentów RP na Uchodźstwie w Londynie, miał swoje biuro. Często bywał w Polsce. Uczestniczył w uroczystościach państwowych. Obejmował patronatem wiele przedsięwzięć o charakterze patriotycznym. Był sekretarzem honorowym Funduszu Pomocy Krajowej, przewodniczącym Rady Dziedzictwa Archiwalnego w Warszawie, członkiem Głównej Kwatery Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego poza Granicami Kraju w Londynie, członkiem Rady Programowej Towarzystwa Naukowego im. Stanisława ze Skarbimierza, patronem Fundacji Ochrony Zabytków Militarnych w Londynie oraz honorowym członkiem Polish American Youth w Chicago. W 2004 r. został mianowany przez królową Elżbietę II honorowym kawalerem I klasy (Rycerzem Krzyża Wielkiego) brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego. Jan Paweł II uhonorował Ryszarda Kaczorowskiego Krzyżem Wielkim Orderu Piusa IX. Odznaczony również Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Krzyżem Więźnia Politycznego, Krzyżem Franciszkańskim oraz Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Polonia Mater Nostra Est. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M pod Smoleńskiem, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Pochowany jest w Panteonie Wielkich Polaków Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

olej na płótnie, 86 x 81 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 15
sygn.: M. Kałdowski 97

Leszek Kołakowski urodził się 23 października 1927 r. w Radomiu. Pochodził z rodziny inteligenckiej. Był synem Jerzego Juliana Kołakowskiego – działacza społecznego i oświatowego, publikującego pod pseudonimem Jerzy Karon oraz Lucyny z d. Pietruszewicz. Matka – nauczycielka, zmarła gdy chłopiec miał zaledwie 3 lata. W latach 30. Jerzy Kołakowski z synem przeprowadził się do Łodzi. Od agresji Niemiec na Polskę do 1942 r., mieszkał we wsi Skórnice, później w Garbatce, a okresowo – w tym cały 1943 r. – w Warszawie, gdzie m.in. dzielił mieszkanie z ratowanymi przez Irenę Sendlerową Żydami. Jerzy Kołakowski został aresztowany przez gestapo i zgładzony na Pawiaku. Chłopcem zajęła się ciotka z Żoliborza, a następnie Kazimierz Błeszyński. Ukończył wówczas tajne liceum. Zdał maturę częściowo w Warszawie, a częściowo w Radomiu. Pod koniec wojny przeniósł się do Łodzi. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim. Wstąpił do komunistycznego Akademickiego Związku Walki Młodych „Życie” oraz do Polskiej Partii Robotniczej. W 1949 r. wraz z żoną Tamarą przeprowadził się do Warszawy. Kontynuował studia, został asystentem prof. Tadeusza Kotarbińskiego, a następnie prof. Adama Schaffa. Podjął pracę w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR. W 1953 r. obronił dysertację doktorską pt. „Spinoza jako zjawisko historyczne swojej epoki”. W 1957 r. został redaktorem naczelnym „Studiów Filozoficznych”. Do 1966 r. był kierownikiem katedry marksizmu i leninizmu na Uniwersytecie Warszawskim. W 1965 r. wraz z Marią Ossowską i Tadeuszem Kotarbińskim, sporządził opinię w sprawie pojęcia „wiadomości”, która została wykorzystana przez obronę w procesie Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, oskarżonych o „Rozpowszechnianie (…) fałszywych wiadomości” w napisanym przez nich „Liście otwartym do Partii”. W październiku 1966 r. wygłosił na Wydziale Historycznym UW wykład pt. „Rozwój kultury polskiej w ostatnim 10-leciu”, dot. zależności między religią a marksizmem. Za zbyt radykalną krytykę władz i odchodzenie od doktryny marksizmu został usunięty z partii. O dalszych losach Leszka Kołakowskiego przesądził jego udział w wydarzeniach marcowych 1968 r. Po odebraniu mu prawa do wykładania oraz publikowania, zdecydował się na emigrację. Na przełomie 1968 – 1969 r., wykładał na Uniwersytecie McGilla w Montrealu, a następnie na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Ostatecznie osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkał do końca życia. Związał się z Uniwersytetem Oksfordzkim. Wykładał również na Uniwersytecie w Yale’a oraz na Uniwersytecie Chicagowskim. W 1971 r. opublikował w paryskiej „Kulturze” głośny tekst, który został uznany za fundament strategii opozycji antykomunistycznej. Jego „Tezy o nadziei i beznadziejności” zainspirowały działaczy opozycyjnych do powołania Komitetu Obrony Robotników oraz Uniwersytetu Latającego. W grudniu 1975 r., był jednym z sygnatariuszy „Listu 59”, w którym wyrażano sprzeciw wobec zmianom w konstytucji. Leszkowi Kołakowskiemu przypisuje się pomysł utworzenia w PRL – wolnych związków zawodowych. Współpracował z Polskim Porozumieniem Niepodległościowym, był przedstawicielem KOR-u za granicą, odpowiadał za kontakty emigracji z polską opozycją. W 1991 r., został członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. Działał w Fundacji im. Stefana Batorego, Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich. Poglądy Leszka Kołakowskiego przeszły ewolucję od marksizmu i leninizmu przez marksizm heglizujący, czerpiący z różnych nurtów filozofii nowożytnej, aż do absolutnej jego krytyki. Pierwszym ocenzurowanym tekstem Kołakowskiego, który zaczął funkcjonować poza oficjalnym obiegiem był manifest „Czym jest socjalizm” opublikowany w tygodniku „Po prostu”. Od końca lat 60. XX w., jego zainteresowania badawcze ewoluowały w kierunku filozofii kultury i etyki, a następnie historii filozofii. Jest autorem fundamentalnej trzytomowej pracy o marksizmie pt. „Główne nurty marksizmu. Powstanie – rozwój – rozkład” (1968 – 1976). Odznaczony Orderem Orła Białego. Zmarł 17 lipca 2009 r. w szpitalu w Oksfordzie. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

olej na płótnie, 74,5 x 90 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 16
sygn.: Mariusz Kałdowski 97

Feliks Laski był żołnierzem Armii Andersa, pilotem 300. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”, twórcą Fundacji Laskiego wspierającej polską kulturę w Polsce i Anglii. Przez wiele lat kierował Ogniskiem Polskim w Londynie. Aktywnie działał w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie. Był fundatorem Feliksa Warszawskiego – nagrody przyznawanej artystom teatru za najlepsze warszawskie przedstawienia sezonu.

olej na płótnie, 83,5 x 84 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 17
niesygnowany

Bożena Laskiewicz urodziła się 18 września 1942 r. w Tel Awiwie. Jest córką prof. Alfreda i Władysławy Strumieńskich. Alfred Strumieński był przed wojną znanym i cenionym lekarzem. W 1931 r. założył w poznańskim szpitalu oddział laryngologii. W czasie wojny pracował w Polskim Czerwonym Krzyżu w Tel Awiwie. W 1947 r. rodzina wyjechała do Wielkiej Brytanii. Tam Bożena Laskiewicz zdobyła wykształcenie i zawód. W 1968 r. ukończyła University College w Dublinie i rozpoczęła praktykę lekarską. Przez wiele lat była ordynatorem oddziałów laryngologicznych w Epson i Queen Mary’s Hospital for Children – Carshalton Surrey. Jest członkiem licznych towarzystw naukowych i branżowych: British Medical Association, British Association of Otolaryngologist and Head Neck Surgeon, British Association of Pediatric Otolaryngologist. Zasiada w zarządzie Związku Lekarzy Polskich. Bożena Laskiewicz zakładała i przez wiele lat przewodniczyła Medical Aid for Poland Fund. W czasach komunizmu, organizowała pomoc dla Rodaków. Od początku lat 80. z jej inicjatywy do każdej diecezji w Polsce wysłano 335 potężnych 30-tonowych ciężarówek z darami – lekami, sprzętem medycznym, żywnością i odzieżą. Odznaczona Damą Komandorii Orderu Św. Sylwestra, Polonia Restituta, Krzyżem Oficerskim IV kl. W 2017 r. znalazła się na liście najbardziej inspirujących kobiet (tytuł przyznawany przez Ealing Women’s Forum).

olej na płótnie, 83 x 94 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 18
sygn.: M. Kałdowski 97

Włada (Władysława) Majewska – urodziła się 19 marca 1911 r. we Lwowie. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz wydział prawa administracyjnego Uniwersytetu w Edynburgu. W 1930 r. podjęła pracę we lwowskiej rozgłośni Polskiego Radia. Występowała jako piosenkarka i parodystka w zespole Szczepka i Tońka w audycji „Wesoła Lwowska Fala” Wiktora Budzyńskiego. W 1939 r. po wkroczeniu Armii Czerwonej, wraz z Lwowską Falą przedostała się do Rumuni. Grupa występowała dla internowanych żołnierzy Wojska Polskiego. W okresie od 14 listopada 1939 do 13 lutego 1940 r. zespół dał 56 koncertów. 8 marca 1940 r. artyści opuścili Rumunię i przez Jugosławię i Włochy dotarli do Armii Polskiej we Francji. Tam kontynuowali aktywną działalność rewiową. Wiosną 1940 r. zostali wezwani przez gen. Władysława Sikorskiego do sztabu generalnego w Paryżu. Lwowska Fala stawiła się do poborów. Członkowie zespołu stali się żołnierzami-aktorami. Włada Majewska otrzymała stopień podporucznika WP Czołówki Teatralnej WP nr 1. Po kapitulacji Francji, w czerwcu 1940 r., zespół na małym frachtowcu ewakuowano do Szkocji. 24 czerwca Lwowska Fala dała swój pierwszy występ w Wielkiej Brytanii. Grupa Majewskiej wchodziła w skład 10. Brygady Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka. Przez ponad 4 lata Wesoła Lwowska Fala objeżdżała Wielką Brytanię, występując dla polskich żołnierzy. Następnie skierowana została na front do Belgii i Holandii. W ciągu kilku miesięcy dała ponad 800 koncertów i spektakli na platformach ciężarówek, w barakach żołnierskich, a nawet w bunkrach. Ustalenia jałtańskie przekreśliły plany powrotu do rodzinnego Lwowa. Zespół udał się do Szkocji. Ostatni wspólny występ miał miejsce 17 listopada 1946 r. w szpitalu wojskowym w Whitechurch. W Szkocji, Włada Majewska poślubiła Wiktora Budzyńskiego. Świadkiem ich ślubu był gen. Stanisław Maczek. Małżeństwo szybko się rozpadło. Artystka nawiązała współpracę z Marianem Hemarem. Została producentką kabaretów literackich oraz aktorką w jego teatrze. Przez ponad trzy dekady, począwszy od wczesnych lat 50., wraz z Leopoldem Kielanowskim, a następnie Tadeuszem Kryską-Karskim prowadziła londyńskie biuro Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Wspólnie nagrywali programy artystyczne, wywiady i codzienne korespondencje. Została spadkobierczynią praw autorskich Tadeusza Kryska-Karskiego. Wydawała jego twórczość – tomiki poezji, prozę, płyty z piosenkami. W 1994 r. przekazała Polskiemu Radiu londyńskie archiwa Radia Wolna Europa z dźwiękowym zapisem twórczości Mariana Hemara – zachowane dzięki jej staraniom. Należała do Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Aż do śmierci mieszkała w Wielkiej Brytanii. W 1991 r., pierwszy raz od 1939 r. odwiedziła Polskę (oraz Lwów). Odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Dyplomem-Odznaką 307. Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego Lwowskiego, Nagrodą Teatralną „Dziennika Polskiego” za 1967 rok, Honorową Złotą Odznaką Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Honorową Złotą Odznaką Stowarzyszenia Lotników Polskich i Krzyżem Dywizji Pancernej. Z okazji 80. lecia Polskiego Radia w 2005 r., w uznaniu zasług w rozwój polskiej radiofonii Polskie Radio przyznało Jej Diamentowy Mikrofon. Ostatnie 1,5 roku swego życia Artystka spędziła w Domu Kombatanta „Antokol” w Chrislehurst (Kent) pod Londynem, zmarła 18 maja 2011 r.

olej na płótnie, 79,5 x 89,5 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 19
sygn.: M. Kałdowski 1997

Jan Mokrzycki urodził się 27 listopada 1932 r., w Warszawie w rodzinie lekarzy. Ojciec – Jan specjalizował się w chirurgii czaszki, a matka – Janina z d. Sękowska w chorobach wewnętrznych. W czasie wojny jego ojciec został zastrzelony przez Niemców, matka wywieziona do Auschwitz, a następnie do Ravensbrück. Chłopcem opiekowała się babcia w podwarszawskim Sulejówku. Zimą 1946 r., 13. letni Jan Mokrzycki uciekł z matką na zachód, najpierw do Austrii i Niemiec, a jesienią do Wielkiej Brytanii. Zamieszkali w Bolton. W 1959 r., Jan Mokrzycki ukończył wydział chirurgii dentystycznej na Uniwersytecie w Newcastle. Przeniósł się do Londynu, tam poznał swoją przyszłą żonę – Magdalenę. W 1961 r., otworzył własną przychodnię dentystyczną w Coventry. W latach 90. prowadził w raz z żoną program radiowy ”Poles Apart” w BBC Coventry & Warwickkshire. Przez wiele lat był Prezesem Polskiego Koła i Klubu Katolickiego w Leamington Spa oraz Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

olej na płótnie, 75 x 95 cm
depozyt MDiUP / 2019 / 1, nr 20
sygn.: M. Kałdowski 97

Jerzy Ostoja-Koźniewski urodził się 21 września 1926 r. w Poznaniu. Ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, a następnie do Armii Krajowej. W latach 1940 – 1943 uczył się w Szkole Technicznej im. Michała Konarskiego w Warszawie. Maturę uzyskał na tajnych kompletach w Gimnazjum im. Stefana Batorego. W latach 1940 – 1941 studiował malarstwo u Marii Kalinowskiej-Koźniewskiej w Warszawie. W Powstaniu Warszawskim walczył w 2. kompanii Batalionu „Golski” 72. pułku piechoty na terenie południowego Śródmieścia. Po upadku powstania, trafił do niemieckiego obozu Stalag X B w Sandbostel. Po wyzwoleniu obozu przez Brytyjczyków wstąpił do 1. Dywizji Pancernej. Pełnił funkcję zastępcy kwatermistrza w polskiej enklawie „Maczków” w Dolnej Saksonii. Podczas kampanii włoskiej, był kierownikiem biura technicznego 3. kompanii warsztatowej 2. Korpusu Polski. Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii. Studiował inżynierię na Uniwersytecie Londyńskim (